leren onderwijzen in een werkplekleeromgeving - Hogeschool de ...

Hoofdstuk 4. Op zoek naar kenmerken van krachtige werkplekleeromgevingen, case 1
In deze overeenkomst is eveneens de financiële bijdrage vastgelegd die de partnerschool per
aanstaande leraar per schooljaar ontvangt van de hogeschool. De hogeschool en partnerschool
in dit pilotproject hadden nog geen ervaring met ‘opleiden en leren op de werkplek’. Op de
partnerschool werd het ontwerp van de werkplekleeromgeving in de praktijk ‘al doende’
uitgewerkt.
Tot het leerwerktraject werden twee vrouwelijke zij-instromende aanstaande leraren
toegelaten. Beide kandidaten hadden een opleiding gevolgd voor en onderwijservaring
opgedaan in het voortgezet onderwijs. Ze gaven als motivatie aan dat ze na hun opleiding en
enkele jaren ervaring in het voortgezet onderwijs, liever wilden werken met leerlingen in de
leeftijdscategorie van het basisonderwijs. Om de opleiding als zij-instromer te kunnen gaan
volgen hebben beiden hun betaalde baan opgezegd.
De in het project deelnemende partnerschool was op interconfessionele basis ingericht en
maakte deel uit van een stichting voor katholiek en protestants-christelijk onderwijs in een
grote stad in het zuiden van Nederland. Op de school was het Gemeentelijk Onderwijsachterstandenbeleid
(GOA) van toepassing. De school kende twee locaties en telde ongeveer 360
leerlingen met zo’n 25 verschillende nationaliteiten verdeeld over 17 groepen en 35 leraren.
Het bestuur van de school vormde het bevoegd gezag van 38 scholen voor basisonderwijs met
ruim 1100 personeelsleden.
De deelnemende pedagogische hogeschool is een monosectorale hogeschool die is
aangesloten bij een educatieve federatie van zeven zelfstandige lerarenopleidingen
basisonderwijs. De hogeschool telde tijdens het onderzoek ongeveer 800 aanstaande leraren
(waaronder vier zij-instromers) en 64 personeelsleden. In het hogeschoolbeleid stond de
afstemming van theoretische kennis op de praktische ervaringen die de aanstaande leraren
opdoen binnen reële contexten centraal. De hogeschool baseert haar onderwijs daarbij op
inzichten over het ‘subjectief concept’ van de aanstaande leraar (Vreugdenhil, 2000).
In het schooljaar 2001-2002 zijn door twee hogeschooldocenten-coaches, de Commissie
Onderwijs en de Examencommissie van de hogeschool, zogenaamde PDS-condities
ontwikkeld. Deze condities zijn ingedeeld in drie categorieën te weten motivatie, kennis en
vaardigheden en faciliteiten (zie Bijlagetabel A.1). Ze zijn bedoeld als referentiepunten dan
wel als richtinggevende uitspraken voor de bij het leerwerktraject, betrokken personen en
instellingen. In de eerste werkplekleeromgeving zijn ze bij de intake gebruikt als voorwaarden
voor de toelating van aanstaande leraren tot het leerwerktraject.
De uitgangspunten voor het ontwerp van de eerste werkplekleeromgeving waren afgeleid van
een constructivistische en ontwikkelingsgerichte visie op opleiden zoals beschreven door
Vreugdenhil (2000). In deze visie vormt de ontwikkeling van de aanstaande leraar het
uitgangspunt voor de invulling en uitvoering van het leerwerktraject in de werkplekleeromgeving.
Er wordt getracht praktijk en theorie te verbinden in de ontwikkeling van het
subjectief concept van de aanstaande leraar tot een werkconcept (zie § 2.2). Verder gaat de
uitvoering zoveel mogelijk uit van de principes van het realistisch opleidingsonderwijs
(Korthagen, 1998).
56