klassieke talen, 2007 - Stilus

Afrikaans-Amerikaanse) belicht, via teksten waarvoor die verbeeldingskracht
aangesproken moet worden. In het boek geeft zij voorbeelden van een dergelijke
aanpak bij Vrouwenstudies (bijvoorbeeld de uitsluiting van vrouwen), bij seksualiteit
en bij religie.
In het slothoofdstuk met de titel “The “New” Liberal Education” zet zij de twee visies
op onderwijs tegenover elkaar: “Like Seneca, we live in a culture divided between two
conceptions of a liberal education. The older one, dominant in Seneca’s Rome, is the
idea of an education that is liberalis, “fitted for freedom”, in the sense that is aimed at
freeborn gentlemen of the propertied classes. (….) The “new” idea, favored by Seneca,
interprets the word liberalis differently. An education is truly “fitted for freedom” only
if it is such as to produce free citizens, citizens who are free not because of wealth or
birth, but because they can call their minds their own. (….) They have ownership of
their own thought and speech and this imparts to them a dignity that is far beyond
the outer dignity of class and rank.”
De door haar beschreven onderwijsprojecten die op universiteiten plaatsvonden en
waaraan veel studenten deelnamen, dragen bij aan de verwerving van die houding. En
- vindt zij - de ontwikkeling van een dergelijk wereldburgerschap past goed bij de
globaliserende wereld.
Nussbaum geeft aan dat de waarde van de 'cross-cultural approach' zowel voor het
individu (vorming) als voor samenleving groot is: open staan voor het onderzoek naar
jezelf en de anderen, je (laten) verrassen door het gezamenlijke en het bindende.
Waarom misschien relevant voor het onderwijs Klassieke Talen
Een van de wenselijke doelen van het onderwijs Klassieke Talen is juist die
confrontatie tussen het eigen en het vreemde. Bij de lectuur in de klas blijft dit doel
veelal impliciet, vaak ook omdat de waarden waarom het in die tekst nu precies gaat,
ook impliciet zijn en docenten deze er niet uithalen. Nussbaum reikt aan de hand van
antieke tekstcitaten en die van andere culturen veel waarden aan. Zij expliciteert wat
bij lectuur in de klas vaak impliciet blijft.
Bovendien schept zij ook een kader waarbinnen antieke teksten nuttig zijn: de
ontwikkeling van wereldburgerschap. Zo bekeken, biedt onderwijs Klassieke Talen dan
echt iets specifieks, iets wat de gymnasiasten inhoudelijk en qua competenties
onderscheidt van atheneumleerlingen.
Het is de moeite waard om dat concept 'wereldburgerschap' te vergelijken met de
denkwijze en houding van de "toegewijde kosmopolitisch denkende" ouders (Weenink
2005) van wie de kinderen naar gymnasia gaan.
5.3 Eurydice (2002): “Key Competencies”
Europese instanties als de Raad voor Europa en de Europese Commissie investeren al
lange tijd in vergelijking van het onderwijs van de verschillende Europese landen en
afstemming ervan op ambities van ‘Europa’ in de wereld. Eurydice is het
informatienetwerk over het onderwijs in Europa. Op haar website verscheen in 2002
een publicatie met de titel “Key Competencies. A developing concept in general
compulsory education.” Daarin worden de sleutelcompetenties genoemd voor het
welzijn en een succesvolle loopbaan van Europese burgers en voor het stimuleren van
de maatschappelijk-culturele en economische ontwikkeling van Europa waarin kennis
en dienstverlening een essentiële rol spelen. Als sleutelcompetenties worden o.a.
genoemd: geletterdheid (met name leesvaardigheid), sociale of interpersoonlijke
competenties en competenties in buitenlandse talen.
⏐ 99