klassieke talen, 2007 - Stilus

• Klassieke talen (gymnasiumdiploma) krijgen een specifieke plaats in de centrale
examinering.
• De syllabusauteurs verdiepen zich (meer) in de actuele waarde die een thema voor
de kandidaten heeft.
Nadeel
• Voor een aantal docenten kan een meer inhoudelijke benadering van de lectuur
van het thema stuiten op het ontbreken aan didactisch repertoire om die
benadering in praktijk te brengen.
6.2.4 Toetsing bij de ongeziene tekst: anders of makkelijker
Uit de CEVO-CITO-examenverslagen wordt duidelijk dat kandidaten bij het vertaaldeel
(meestal) slecht scoren. De VRZG heeft ooit op een jaarvergadering van de VCN een
voorstel gedaan om de vertaling uit het CE te halen; de vertaalopdracht zou dan nog
wel in het SE zitten. Ook in de veldraadpleging van de schoolleiders (Tielens e.a. 2005)
kwam het voorstel terug. Daarmee verdwijnt het vertalen naar hun zeggen dus niet uit
het curriculum noch uit de toetsing; vertalen blijft ook tijdens het onderwijsleerproces
het middel om de inhoud van de pensumteksten te leren kennen. De reden dat de
schoolleiders dit voorstel deden, was de bezorgdheid om de niet bijster goede
resultaten van hun leerlingen bij de centrale examens.
Ook groepen leerlingen hebben bij veldadviseringen naar aanleiding van de tweede
fase (Tielens 2001) hun bezorgdheid en twijfel uitgesproken over hun
vertaalvaardigheid. Zij hebben bij het vertalen van literaire teksten vaak geen idee of
zij wel of niet op de goede weg zijn. Zij hebben geen locus of control.
Daarnaast hebben docenten (Tielens 2002; Goris Boelhouwer 2003) aangegeven dat
voor een zeer groot deel van de leerlingen de teksten in de tweede fase grammaticaal
te complex zijn.
Het is de vraag of de vertaalopdracht dan wel een valide toetsvorm is: toetst die wel
iets waarin het onderwijs de kandidaten op een voldoende niveau heeft kunnen
trainen
En er ligt een andere, principiëlere vraag dichtbij: waarvoor dient de vertaalopdracht,
wat moeten de kandidaten bij een ongeziene tekst tonen Dat uit de vertaling blijkt
dat zij met de beschikbare hulpmiddelen de grammatica adequaat toepassen, of dat zij
begrip tonen van de informatie in een ongeziene tekst Het blijft een vraag die in het
vakgebied steeds weer terugkomt en waarop het antwoord bepalend is voor de
benadering van de toetsing van een ongeziene tekst.
Om tegemoet te komen aan de problemen rond de toetsing van de ‘ongeziene’ tekst
worden twee mogelijkheden geschetst:
• Toetsing met gemengde vragen: én vertalen én begrip van een ongeziene tekst.
De kandidaten krijgen vragen om passages te vertalen en passages te vergelijken
met literaire vertalingen. Bovendien worden tekstbegripvragen gesteld op het
niveau van inhoud en vorm (literaire en taalkundige analyse). In andere Europese
landen komen dergelijke vragen over ongeziene teksten voor.
• Een vertaalopdracht van een ‘gemakkelijkere’ auteur
De tekstpassage komt uit een tekst van een auteur uit hetzelfde genre die minder
complexe teksten schrijft, bijvoorbeeld Een passage van Xenofon of Polybius in
het genre 'historisch proza'. Bij deze oplossing gaat het er dan louter om dat
kandidaten tonen in hoeverre zij de grammatica beheersen en adequaat toepassen
bij het vertalen.
⏐ 124