klassieke talen, 2007 - Stilus

van hen verlangd worden in overeenstemming met hun competentie. Liever iets te
moeilijk dan dat het te snel “past bij de leefsfeer van de leerlingen”. Het is goed dat ze
op hun tenen moeten staan. Funest is het als leerlingen verveeld raken of het gevoel
krijgen: “Daar gaan we weer”.
Hoe dit alles te relateren is aan het onderwijs in de klassieken weet ik niet. Voor
mijzelf waren het destijds in ieder geval de enige vakken waar ik echt voor op mijn
tenen moest gaan staan om een voldoende te halen.
En de multiculturaliteit, moet die consequenties hebben voor deze vakken
Ik zie dat niet als een acuut thema. In het gymnasiaal onderwijs is de groep met een
andere etnische achtergrond klein. Die zal ongetwijfeld groeien, maar dan is ook de
vernederlandsing alweer veel groter. Kinderen die niet goed zijn in de Nederlandse taal
kunnen het gymnasium niet volgen. Leerlingen die die onderwijsweg inslaan, zijn hier
geboren en hun ouders waarschijnlijk ook. Voor Surinamers geldt dat sowieso; zij zijn
vernederlandst.
Die groep is omvangrijk maar groeit niet meer door migratie.
Voor mensen uit het mediterrane gebied, met name Turken en Marokkanen, ligt het
wat anders. Natuurlijk zullen zij vanuit hun achtergrond elementen uit de Grieks-
Romeinse wereld herkennen. Maar dat hoeft niet te leiden tot inhoudelijke
aanpassingen van het programma. Als bepaalde thema's aanleiding geven om
aandacht te besteden aan die gebieden of aan elementen uit die culturen, is dat
aantrekkelijk, zeker als het gaat om dingen die inmiddels bij Nederland zijn gaan
horen, zoals aandacht voor de Islam.
Betekent Europa nog iets in dit verband
Op dit moment krijgt Europese identiteit, humanisme, onze gemeenschappelijke
geschiedenis te weinig aandacht in het onderwijs, ook in vergelijking met andere
landen. Daar moet echt iets gebeuren, maar dat kan goed in lessen geschiedenis en
maatschappijleer.
Je zou naast Vergilius aandacht kunnen schenken aan Erasmus en proberen
doorlopende lijnen in Europa zichtbaar te maken. Dat kan in vertaling, maar
misschien ook wel in het Latijn. Al in de Renaissance waren wetenschap en cultuur
Europees van karakter. Grenzen bestonden nauwelijks. Men trok Europa door van
universiteit naar universiteit en van hof naar hof. Of de aandacht voor het verleden
uiteindelijk veel uitmaakt voor de Europese oriëntatie weet ik niet.
Op dit moment wordt veel meer dan in het verleden aandacht geschonken aan de
cultuur, aan de inhoud en de context van de te vertalen teksten. Daarnaast ligt er nog
steeds de vertaaleis, ook al is het niveau daarvan lager. De beschikbare tijd op school
voor Latijn en Grieks is nog maar een klein deel van wat het ooit was. Dit gaat
wringen. Waar zou u de prioriteit leggen, bij de taal of bij de cultuur
Ik leg de prioriteit toch bij de taal. Niet in de mate waarin wij het destijds hebben
gehad. Mijn gymnasiumtijd was een training in Klassieke Talen; dat had met
cultuurbesef niets te maken. Vertalen met veel pijn en moeite. We wisten niets van de
inhoud. Zo moet het natuurlijk niet, maar die taal is belangrijk. Ik zie dat dagelijks om
me heen. Mensen moeten grote rapporten schrijven, maar hebben nooit geleerd zich
concies uit te drukken. Beoordelen hoe een zin loopt, inzicht in grammaticale en
syntactische structuur, zinsbouw, precisie, dat heb ik geleerd van vertalen uit het
Latijn. Bij Nederlands, Frans, Duits of Engels ben ik op dat punt niets wijzer geworden.
⏐ 50