klassieke talen, 2007 - Stilus

managers met hun positie in een organisatie en de professionals met hun
monopolie op schaarse kennis. Weenink heeft vastgesteld dat kinderen van
ondernemers een tweemaal grotere kans hebben om op het gymnasium terecht te
komen dan die van professionals of managers. “In plaats van de sociale
reproductie lijkt hier de logica van de culturele compensatie aan het werk.
Ondernemerskinderen zoeken mogelijk compensatie voor het relatief lagere
onderwijsniveau van hun ouders.” De ondernemers nemen deel aan gevestigde
hogere vormen van kunst. Bovendien hanteren zij een scherpe sociale indeling:
een cultureel rijke middenklasse waartoe zij zelf behoren en die zeker welgesteld
genoemd kan worden, en een economisch rijke middenklasse die zij laakbaar
achten. Want zij leren hun kinderen niet de waarde van geld kennen. Dat leidt tot
gebrek aan zelfdiscipline en die is nou net hard nodig als je manager of
professional bent. Want hun werk is slechts in beperkte mate extern
controleerbaar.
9. Weenink heeft vervolgens de afwegingen bij de schoolkeuze na de basisschool
nagegaan bij de ouders; dat betrof 60 overgangen. Het gaat steeds om een
afweging: of tweetalig vwo of gymnasium. Voor tweetalig vwo wordt gekozen als
ouders naast het verwerven van de kosmopolitische machtsbronnen met de
begaafdheid van hun kind rekening houden. Voor het gymnasium kiezen zij meer
omwille van de klassenhomogeniteit dan om de culturele of klassieke vorming.
Ook speelt het karakter van het kind mee: bedeesde, jonge, verlegen kinderen
kunnen beter naar het gymnasium. “Voor 50% van de ouders speelt ook de angst
voor kinderen uit lagere sociale klassen mee: waar zij hun kinderen opvoeden in
zelfdiscipline die begint met lichamelijke controle, zien zij bij de kinderen uit de
andere milieus: “wildheid, onrust en het gebrek aan lichaamscontrole.”
10. Bij de interviews met kinderen hoorde Weenink vaak dat “de mate van
exclusiviteit van de school een reden was om te kiezen voor het gymnasium."
Leerlingen kiezen - zo hoorde Weenink vaak - juist tweetalig vwo om die
exclusiviteit te vermijden.
11. Als het om het verwerven van machtsbronnen gaat, constateerde Weenink dat
leerlingen van tweetalig vwo in vergelijking met die van gymnasium en reguliere
vwo-leerlingen vaker buitenlandse tijdschriften en kranten lezen. Hun idee is ook
om eerder in het buitenland een studie te gaan doen. Gymnasiasten willen vaker
lid worden van een studentencorps en bespelen vaker een muziekinstrument dan
de andere leerlingen. Het is echter onduidelijk hoe het gymnasium zelf daaraan
bijdraagt. Ouders blijken zelf vaker lid te zijn van het studentencorps.
12. “Het bestaan van tweetalig vwo naast gymnasia dwingt de hogere middenklassegezinnen
kleur te bekennen: inzetten op de verwerving van kosmopolitische
machtsbronnen of gevestigde machtsbronnen. ‘Er zijn ontwikkelingen aan te
wijzen dat kosmopolitische machtsbronnen aan belang zullen winnen:
vervlechting van de wereldeconomie en de Europese integratie; de
internationalisering van het Nederlandse hoger onderwijs. “Verwerving en bezit
van kosmopolitische bronnen wordt aldus als een middel van distinctie, een
indicator van kwaliteit.” Het belang van tweetalig vwo groeit dus. “Ik denk echter
niet dat ouders massaal van het gymnasium naar het tweetalig onderwijs zullen
overstappen; de voordelen van de sociale homogeniteit en de aansluiting met de
gevestigde machtsbronnen zijn daarvoor te groot. Ik vermoed dat de ouders uit de
hogere middenklasse gymnasia onder druk zullen zetten hun curriculum te
internationaliseren. De bijbehorende ideologische argumenten zijn snel gevonden:
‘kosmopolitanisme’ is van oorsprong Grieks en het Engels is doorspekt met
Latijn.”
13. Weenink acht het mogelijk dat er een afgebakend selectief geïnternationaliseerd
hoger onderwijs ontstaat en dat het tweetalig vwo en het toekomstige
⏐ 92