klassieke talen, 2007 - Stilus

2.3 Het interview met dr. Sarah Blom
15 november 2005
Noodzaak van academische kennis
Blom noemt een punt dat de laatste tijd behoorlijk in discussie is: van wat voor aard is
de kennis die leerlingen opdoen Is die nog wel van een academisch gehalte In de
discussie wordt gesproken over ervaringskennis en academische kennis. Het idee
bestaat dat leerlingen in scholen vooral ervaringskennis opdoen: kennis als vrucht van
onderzoekjes die gaat over het direct waarneembare, kennis die ze genereren op grond
van oppervlakkige informatie via internet en de verwerking daarvan. Wat gemist
wordt, is de abstractieslag naar academische kennis. "Wat je in de huidige tijd ziet, is
een vervaging van academische kennis: leerlingen hebben het idee dat de kennis die
zij op de hiervoor beschreven manier opdoen, het eindpunt van kennisverwerving is.”
En daar maakt men zich zorgen over. Academische kennis is de contextvrije en
onafhankelijke kennis. Die zie je ook in de academische disciplines terug: daarin zijn
voor dat stukje werkelijkheid concepten en interpretatiekaders ontwikkeld die van
blijvende waarde zijn. Ook die moeten een plek krijgen. Voor de ontwikkeling van de
mensheid is dat noodzakelijk, vindt men.
Een oorzaak voor de geringere interesse voor die academische kennis is naast internet
de trend van multidisciplinariteit en het scheppen van samenhang. Maar juist dan,
zegt men, moet de discipline haar eigenheid kennen en van daaruit de samenhang
ontwerpen.
Ook, zegt Blom, werkt de trend van competentiegericht onderwijs aan de vervaging
van academische kennis mee. Managers en onderwijskundigen maken ‘competenties’
tot algemene kwalificaties waardoor de vakken als aparte entiteiten verdwijnen, zij
worden niet opgeheven, maar zij worden een beetje verdrongen. En dat treft de
docenten en hun binding met hun vak en met hun professionele achterban, zeker in
het eerstegraadsgebied, dus ook bij classici. “Die binding wordt steeds zwakker en dat
betekent dus ook eigenlijk een aanval op de docent als professional in zijn vak." En
met een afnemende ruimte voor vakken en die academische kennis verdwijnen de
specifieke inbreng en de heldere concepten en abstracties uit het onderwijs, zo is de
zorg die steeds in de discussie besproken wordt.
Self world van leerlingen
Er is een ander gegeven dat het juist voor leerlingen in deze tijd moeilijk maakt om
zich voor dat soort academische kennis open te stellen. Zij krijgen door internet en
door de vele communicatiemogelijkheden veel informatie binnen waartoe zij zich op
een of andere manier moeten zien te verhouden, op grond waarvan zij keuzen moeten
maken die weer een gevoel van verantwoordelijkheid oproepen, met andere woorden
waar zij steeds als persoon in het geding zijn en waarover zij voortdurend onzeker zijn
of wat zij doen, wel goed is voor henzelf. Zij worden, zo zegt Blom in navolging van
Thomas Ziehe, in een self world gedrongen. “Zij willen antwoorden op die vragen voor
dát moment en nemen genoegen met een soort intersubjectieve kennis als leidraad.
Daarom hebben leraren zo'n moeite om iets van die academische kennis bij de
kinderen te brengen. Kinderen kunnen zich moeilijk tot een objectieve werkelijkheid
verhouden. Het wordt meer een virtuele werkelijkheid. Dat is ook een van de kernen
van de motivatieproblemen. Dat is nou volgens hem het drama van leraren, vooral de
eerstegraders met hun academische opleiding.”
⏐ 41