klassieke talen, 2007 - Stilus

Dus dat je bij het leren van Latijn taalgevoeligheid opbouwt is geen fabel
Neen, ik heb misschien in aanleg wel wat meegekregen, maar zeker niet vanuit het
thuismilieu. Zicht krijgen op taalstructuur is hard werken. Er is training voor nodig. Ik
heb er lang over gedaan voor ik begreep wat het verband was tussen de grammatica
waarvoor ik bij proefwerken hoog scoorde, en de teksten die we vertaalden. Maar
uiteindelijk zag ik het en dan heb je echt iets geleerd. Dat is iets heel anders dan het
verwerven van kennis van cultuurgeschiedenis. Je leest daarover en dan weet je het.
Daar heb ik nooit echt moeite voor hoeven doen en het lijkt me ook niet iets wat
beklijft. Bovendien kan dat later allemaal nog en dat geldt niet voor de
vertaaltraining.
Bolkestein heeft in een lezing verklaard dat hij betreurt dat het peil van
vertaalvaardigheid, nodig voor het vertalen van Latijnse en Griekse teksten, niet meer
bereikt wordt. Hij vindt dat we dat als een gegeven moeten accepteren en daaruit de
consequentie moeten trekken. Dat betekent stoppen met vertalen, het lezen van veel
meer teksten in vertaling en de vrijkomende tijd investeren in het beter leren van
moderne vreemde talen. Wat vindt u van die benadering
Als de training in vertalen ophoudt, dan moet de vraag gesteld worden of wat er rest,
nog wel de moeite waard is. Kun je die tijd dan niet beter besteden aan het lezen van
moderne auteurs of aan verbetering van de kennis van moderne talen Als je die
training loslaat, gaat alles schuiven en kom je gauw in de sfeer van de beruchte
pretpakketten.
Overigens is het wel de vraag of het vroeger, in Bolkesteins tijd, allemaal zo
fantastisch was. Er zit ook een verheerlijking in van de goede oude tijd. En dat klopt
helemaal niet met wat ik met studenten en met dissertaties ervaar. Het niveau is veel
hoger geworden. De eisen die gesteld worden aan documentatie, bewerking van het
materiaal en verantwoording zijn veel zwaarder. Een dissertatie van vroeger zou nu
vaak nog niet geaccepteerd worden als doctoraalscriptie.
Het is wel jammer dat de verbinding tussen gymnasia en universiteiten vrijwel
verbroken is. Vroeger was het niet ongebruikelijk dat docenten aan een middelbare
school promoveerden en dan een overstap maakten naar de universiteit. Dat gebeurt
bijna niet meer. Dat geeft een kloof en dat is jammer naar beide kanten.
In de regel krijgen leerlingen een paar jaar les in Latijn en Grieks en gaan dan in één
taal, meestal Latijn, verder. In de andere taal hebben ze dan een zeker basisniveau
bereikt. Is zo’n basisniveau zinvol
Ik kan dat niet zo goed beoordelen, maar ik denk het niet. Ik vraag me überhaupt af of
Grieks als middelbare schoolvak zinvol is. Van Grieks heb ik niets overgehouden. Als
ik in Griekenland ben, kan ik de letters lezen. Maar dat is wel een heel miniem
voordeeltje. Als je even oefent, kun je ook Russische letters gemakkelijk lezen.
Bij Latijn krijg je die training in grammatica, leer je de structuur en ontwikkel je de
taalgevoeligheid die zo ondersteunend werkt bij moderne vreemde talen. Je leert bij
Latijn een soort format. In Grieks heb ik dat nooit gezien.
Met het Grieks op school zijn we in Europa een buitenbeentje. Dat betekent dat er wat
dit betreft geen gemeenschappelijkheid is en dat het dus ook geen gemeenschappelijk
kader meer biedt.
Als Grieks verdwijnt van de middelbare school, wat zou je dan moeten doen met
Homerus, met tragedie Stukken in vertaling inbouwen in het programma Latijn
Het is de vraag of je Shakespeare gelezen moet hebben of Heine of Goethe. In die sfeer
kom je dan al gauw terecht en in die lijn wil ik het ook zien. Er zijn veel prachtige
vertalingen beschikbaar; ze staan in boekenkasten, maar worden ze ook gelezen Ik
⏐ 51