klassieke talen, 2007 - Stilus

• dat de taken in fictieve of reële context spelen: bijvoorbeeld het maken van een
vertaling van een komedie van Aristofanes voor de regisseur van het schooltoneel
of het maken van jubileumuitgaven van aansprekende poëzie voor het zoveelste
lustrum van de school in opdracht van de rector;
• dat de leerlingen Griekse teksten moeten vertalen en interpreteren; zij zoeken zelf
de hulpmiddelen op om dat zo goed mogelijk te doen; de docent springt bij als
leerlingen vragen hebben;
• dat de leerlingen in groepen of paren aan het werk moeten.
De leerlingen tonen zich enthousiaste leerders.
In het Willem Lodewijk Gymnasium en het Praediniusgymnasium in Groningen
hebben Alet Holwerda en Hans Offereins het aangedurfd om het beginonderwijs
anders aan te pakken. In plaats van te starten met een leergang hebben zij deze
leerlingen authentieke, antieke inscripties met een summiere uitleg en enkele
opdrachten ter begeleiding gegeven. De hulpmiddelen zijn het grammaticakatern dat
leerlingen bij het examen mogen gebruiken, en een alfabet. Taalverwerving en
vertalen van authentieke teksten lopen nu parallel.
Ook in deze situatie is er in principe sprake van leerlingsturing in plaats van
docentsturing: de docent onderwijst ‘just in time'. Het leergedrag van de leerlingen is
zo positief dat deze aanpak verder voortgezet is; de leerlingen van het Willem
Lodewijkgymnasium zijn op dezelfde wijze met authentieke teksten van groter
omvang aan de slag gegaan. Dus een overgang van leergang naar authentieke teksten
komt hierbij niet voor. Motivatieproblemen hebben de twee docenten niet
waargenomen.
Met deze aanpak lijkt een dubbelslag geslagen te zijn: een adequate benadering van de
doelgroep én geen overgangsprobleem van leergang naar vertalen. Bovendien geven
leerlingen door hun manier van werken aan in hoeverre zij al of niet beantwoorden
aan het profiel van een vwo-leerling: een onderzoekende, zorgvuldig observerende en
interpreterende houding. Alet Holwerda geeft evenwel duidelijk aan dat deze aanpak
bij haar lukt en dat dat niet betekent dat die vanzelfsprekend ook bij andere docenten
lukt. Deze gekantelde aanpak gaat onder de vlag van het Pegasusproject, een project
van de zelfstandige gymnasia ter verbetering van hun onderwijs.
Natuurlijk is het niet noodzakelijk dat deze vormen van leerlingsturing voor alle
leerlingen de adequate aanpak zijn, een argument dat vaak gehoord wordt. Scholen
zouden het zo kunnen organiseren dat er een stroom leerlingen is die ervoor kiezen,
en een stroom die zich beter voelt bij docentsturing. Degenen die de 'gekantelde
aanpak' kiezen, krijgen wel een vorm van waardering of certificering bij hun examen.
Zij hebben het beheersen van een waardevolle competentie getoond.
Ook bij andere vormen van onderwijsinrichting waar leerlingsturing de leidraad is,
constateert men een enthousiasme van leerlingen. Bijvoorbeeld in scholen - vooral
scholengemeenschappen - waarin de praktische opdrachten Grieks en Latijn na de
facultatiefstelling ervan zijn gehandhaafd, nemen docenten de extra tijd voor lief die
hen die kosten: zij zien graag dat enthousiasme en bovendien merken zij dat de
leerlingen in elk geval beter besef krijgen van de taalsystemen en de hulpmiddelen en
hebben de indruk dat zij er ook beter door gaan vertalen.
En in andere scholen waar (groepjes) leerlingen een individueel pensum als deel van
het schoolexamen mogen kiezen, merken de docenten dezelfde zaken op.
Ook bijvoorbeeld bij de aanpak met leerarrangementen tonen leerlingen zich
gemotiveerder. Bij leerarrangementen ontwerpen docenten een aantal opdrachten die
zowel op kennisverwerving als kennisverwerking gericht zijn en die in een vastgesteld
⏐ 113