1zctZYy

B. Kocasının Ölümünden Sonra Kayınbiraderiyle Evlendirilen Yengeler
Ağıtlar, “insanoğlunun ölüm karşısında veya canlı cansız bir varlığını
kaybetme, korku, telaş ve heyecan anındaki üzüntülerini, feryatlarını, isyanlarını,
talihsizliklerini düzenli-düzensiz söz ve ezgilerle ifade eden türküler”dir (Elçin 290).
Dolayısıyla genellikle kadınlar tarafından söylenen ağıtlar, kocasının ölümünden
sonra levirat geleneği uygulanarak kayınbiraderiyle istemeden evlendirilen kadınların
duygularını da yansıtmaktadır.
Ağıtların halk masalları ve halk hikâyelerinden farkı gerçekçiliğidir. Başgöz
ağıtların gerçekçiliği hakkında şunları söylemektedir: “[k]adın ağıtlarda ölen
kocanın, kardeşin, bacının cesedine bakarken, başka halk edebiyatı türlerinde
görmediğimiz, zor izah edilir bir gerçekçilik sergiliyor. Bu korkunç ölüm sahnelerini
anlatırken kadın, o kadar gerçekçi, o kadar objektiftir ki, bu davranışa ad vermekte
güçlük çekersiniz” (“Ağıt, Sosyal Tarih ve Etnografya” 25). Ayrıca Hilal Aydın,
“Ataerkil Konumdaki Kadın Konumu Açısından Ağıt Geleneğine Bir Bakış” başlıklı
makalesinde ağıtlarda ölüm acısı üzerinden erkek egemen toplumun yol açtığı
sorunlardan söz edildiğini ve kadınlara özgü durumların ortaya koyulduğunu dile
getirmektedir (111). Dolayısıyla ağıtlarda anlatılan kayınbirader-yenge ensesti ile
birlikte kadınların yaşadığı mağduriyetin tümüyle gözler önüne serildiğini söylemek
mümkündür.
“Kocasının ölümü üzerine çocuk yaştaki kaynına varması için zorlanan
gelinin yaktığı türkü” olarak nitelendirilen Kırşehir yöresine ait bir ağıtta gelinin bu
evliliği neden istemediği anlatılmaktadır:
Evimizin önü guyunun başı
Başıma değdi de süvenin daşı
Bana gelin gaynına var dirler
96