1zctZYy

tutturarak mâni düzmeye çalışmakta ancak bu durumda mânilerde anlam sorunu
ortaya çıkarmaktadır. Karabaş‟a göre mânilerdeki dize ve hece sayılarının genel
geçer bir kuralı yoktur. Dolayısıyla hece sayısını ve uyağı sağlama kaygısıyla
anlamsız ya da doldurma dizeler yazıldığının söylenmesi de genellemeden öteye
geçememektedir (66-77). Bu noktada incelenen mânilerin dizeleri bir bütün olarak
değerlendirilip ensest temasının yer aldığı mânilerdeki nesneler arketipsel simgecilik
açısından ele alınacak ve ensest çağrışımlar gösterilecektir.
İlhan Başgöz‟e göre mâniler, genç erkek ve kadınların sevgilerini karşı cinse
belli etmesini sağlayan sözlü bir araçtır. Ayrıca Başgöz, mânilerin temlerine bakarak
onların “sevişen insanların malı” olduğunu söylemektedir (230). Ona göre mâniler
yapıları gereği sosyal olayları anlatmaktan ziyade törenlerde ve eğlencelerde sevişme
ve haberleşme rolü üstlenmektedir. Mânilerde dikkat çeken en önemli nokta gündelik
hayatta dile getirilmeyen cinsel isteklerin cesurca ifade edilmesidir. Bu cesaretin
nasıl ve neden kaynaklandığı sorusuna Başgöz bir yanıt bulamamaktadır (231)
Enişte-baldız ensestinin mânilerde dile getirilmesi ve kadının ensest eğilim
göstermesi de mânilerin cinsel isteklerin cesurca ifade edildiği bir anlatı türü olduğu
düşüncesini pekiştirmektedir.
Mânilerde kadının pasif kalmadığı, sevgisi uğruna evine, ailesine ve
toplumun değerlerine karşı geldiği açıkça görülür (Başgöz 234). Bu da mânilerde
kadının, diğer halk anlatı türlerinde olduğu gibi, mağdur konumda olmadığı anlamına
gelmektedir. Ayrıca âşık tarzı destanlarda kayınbirader-yenge ensesti dışındaki diğer
halk anlatı türlerinde ensesti isteyen hep erkek olurken mânilerde ensest eğilim
gösteren kadındır. Balaman‟a göre “Evlilikte yakın komşu ve akraba dışına çıkma
mekânsal hareketliliğin artmasıyla doğru orantılıdır” (52). Dolayısıyla baldız-enişte
ensesti özel alan-kamusal alan çerçevesinde ele alındığında kamusal alana rahatlıkla
101