öğrenci oturumu - Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası

TMMOB
HARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASI
Ben bu aşınma sürecinin 80’de başladığını, bu konuda özellikle Türkiye’nin sol
çevrelerinde geniş bir fikir birliği olduğunu tahmin ediyorum. Bazı iddiaların aksine, 12
Eylül rejimi sadece demokrasiye, insan haklarına ve siyasi haklara yapılan bir saldırı
değildir, arkasında çok kapsamlı, bilinçli, bölüşüm ilişkilerinde sermayenin ön plana
çıkmasını hedefleyen dönüşüm vardır.
Bu dönüşümün birkaç aşamadan geçtiğini düşünüyorum. Emeğin kazanımlarına indirilen
en sert darbe ilk 8 yılda, yani 12 Eylül askeri rejiminin de katkısıyla 80-88 yılları içinde
oldu. Parlamenter rejime dönüş, bu operasyona kısıtlar getirdi ve Türkiye’nin tabanından,
emekçi sınıflardan başlayan bir direnme ve âdeta bir anlamda bir karşı saldırının kısmi
başarılar kazandığı bir ikinci dönem geldi. Bunu 89’u izleyen 3-4 yılda kesinlikle, ama
belli ölçülerde 1997’ye kadar gelen dönemde de gözlüyoruz. Yani âdeta emeğe karşı
girişilen büyük saldırının kısmen rövanşı alındı. Önce tabandan gelen dalga dalga
direnmeler, bunun ekonomik mücadele alanına taşınması, kitle mücadeleleriyle, daha
sonra da 90’lı yılların hemen hemen büyük bir bölümünü oluşturan siyasi istikrarsızlık
ortamının emeğin kazanımlarının aşınıp gitmesini önleyen mekanizmalar taşıdığını da
görüyoruz.
98 yılına gelindiğinde, Türkiye’nin egemen sınıflarında bir özlem, bir beklenti oluştu;
“Bu iş böyle devam edemez.” Yani 80’de başlayan o büyük dönüşümün kalıcı olması
gerekiyordu. “Anayasa değiştirildi, sosyal mevzuatta değişiklikler oldu, kurumsal
değişmeler oldu, ama yine eski hale mi dönüyoruz Bu işin çözülmesi lazım” diye
burjuvazinin egemen öğelerinden, etkili çevrelerinden gelen talep siyasi iktidara da
taşındı ve kestirme yol, Türkiye’yi kalıcı bir şekilde IMF ve Dünya Bankasının gözetimi
altına sokmakta bulundu. 1998’li yılları izleyen 10 yıl, 2008’in Mayıs ayına kadar
-konuyla ilgilenmeyen arkadaşlarımız çok fazla bunu bilmiyor olabilirler- kesintisiz
IMF programları egemen olmuştur. 98’in Haziranında başlamıştır, 2008’in Mayısında
bitmiştir. Son anlaşmayı da AKP iktidarı yapmıştır.
Bu dönemin ana sloganı şuydu: “Devlet, ekonomiden elini çeksin, yani ekonomi, esas
olarak piyasaların çözeceği bir alandır.” Bunların kastettiği aslında ekonomi değildir,
bölüşümdür, yani devletin bölüşüm süreçlerini düzeltecek müdahalelerle, popülizm
denilen o bozuk ilişkileri külliyen ve kalıcı bir şekilde tasfiye etmesi istendi. “Piyasaya
teslim edilince bölüşüm, bölüşümden nemalanmayan, dışta kalan, çaresiz kalan çevreler
ne olacak” sorusunu da Dünya Bankasının yeni yeni geliştirmeye başladığı yoksullukla
mücadele programları, yani önce yoksullaştırıyor, sonra da çeşitli mekanizmalarla,
“Garibanları da gözetelim” mekanizmasıyla marjinalleri, sistem dışı kalanları, çaresiz
kalanları da gözetme ve yardım etme programlarıyla hallediyor meseleyi, halletmeyi
bekliyor. Yani devletin temel işlevleri de böylece elini çekmekten ibaret oluyor.
Bu dönemin ikiye ayrıldığını söyleyebiliyoruz. Birincisi, buna İkinci Ecevit dönemi
diyelim, çünkü Ecevit’in birinci döneminden radikal bir farklılık taşır. İlk dönemdeki
Ecevit’le ikinci dönemdeki Ecevit, âdeta birbirinin bir ayna karşıtı denilebilecek kadar
karşıttır. İlk Ecevit dönemi, 2001 krizinin de katkısıyla bölüşüm ilişkilerinde önemli bir
emek karşıtı dönüşüm yarattı. Kriz de Dünya Bankasından ithal edilen Kemal Derviş
THBTK
13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı / 18-22 Nisan 2011
PANELLER
171