Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

104 H.W.M. TEN HAVE
Het tweede punt is misschien wel het voornaamste, namelijk
dat, zoals we gezegd hebben, de vraag naar het goddelijk actorschap
altijd een heilsvraag is en dus geen vraag is die analoog is aan een
vraag naar menselijk actorschap.
Dat wil zeggen: een situatie kan geïnterpreteerd worden als resultaat
van Gods toom, wanneer die interpretatie 'heilzaam' is, b.v. doordat
zij ons dichter bij God brengt, ons Zijn wil doet kennen. Bijvoorbeeld,
wanneer een negatieve afloop van een bepaald proces mensen tot
zodanige bezinning brengt dat de motieven en de middelen waarmee
zo'n proces in gang is gezet, reeds tegen Gods wil waren. Dit zou een
cirkelredenering zijn, zeker wanneer geen criteria voorhanden zouden
zijn om te kunnen zeggen wat 'heilzaam' en 'tegen Gods wil' is. Die
criteria zijn er wel: ze volgen uit de Openbaring en de traditie van de
Kerk, waarvan christus het centrum is.
Dit brengt ons op het derde punt, dat wij in de bespreking van de
bundel The God who acts zagen, namelijk het belang van de context
(van de openbaring) waarbinnen over Gods handelen wordt gesproken.
Het heilzame van de interpretatie 'Deze gebeurtenis is resultaat van de
werking van de toom Gods' kan nooit gelegen zijn in het kunnen
toeschrijven van een negatieve gebeurtenis aan Gods handelen om
daarmee iets te 'verklaren', of 'op te helderen' zoals bijvoorbeeld een
misdrijf is 'opgehelderd' wanneer de daders en hun motieven bekend
zijn. Of zoals een historische kwestie is opgehelderd, wanneer de
geschiedkundigen voldoende bewijsmateriaal of argumenten hebben
gevonden om hun visie op de toenmalige gang van zaken aannemelijk
Wat betekent het bijvoorbeeld, dat bepaald kwaad teruggevoerd wordt op de
erfzonde, of op de duivel? Of dat God ons opvoedt door beproeving? Door
deze vragen te stellen komen we in de richting van de vraag die Karl Rahner
als titel gaf aan een van zijn artikelen: Warum lässt uns Gott leiden? (In:
Schriften zur Theologie, Band XIV, pp.450-455). Rahner gaat hierbij in op
een aantal antwoorden, die op die vraag gegeven zijn, en toont aan waarom al
die antwoorden uiteindelijk onbevredigend zijn. Hij besluit met het 'antwoord'
dat de onbegrijpelijkheid van het lijden uiteindelijk een deel is van de
onbegrijpelijkheid Gods. Opvallend is, dat de toorn Gods niet/nauwelijks ter
sprake komt als een van de antwoorden op de vraag van dit artikel.