Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

68 M.A.I.M. BUnSEN
II, q.90 a.2c van het gemeenschappelijke goede dat het als doel
begrepen moet worden. Doeloorzaak (causa finalis) van wetten is het
gemeenschappelijke goede.
Een wet is er evenmin zonder de werking van een wetgever.
In alles komt het ordenen tot een doel diegeen toe, aldus Thomas in
ST I-II, q.90 a.3c, wiens doel het eigenlijk is. Nu heeft een wet in de
eerste plaats betrekking op het gemeenschappelijke goede. Dit betekent
dat het ordenen tot het gemeenschappelijke goede voorbehouden is aan
een menigte van mensen in haar geheel of aan een of ander
behartigend deel van de gehele menigte. Bijgevolg komt het vaststellen
van een wet ofwel toe aan de menigte van mensen in haar geheel
ofwel aan een publieke persoon die de zorg heeft voor de gehele
menigte.
Thomas is gewoon de menigte of de veelheid (multitudo) van
de politieke gemeenschap (civitas) te onderscheiden. Een menigte is
een politieke gemeenschap indien er onder de mensen iets of iemand is
waardoor of door wie de menigte bestuurd wordt. Weliswaar neigen
mensen er van nature toe om samen te leven maar bestuur is
noodzakelijk. "Immers, waar veel mensen zijn en waar eenieder voor
zichzelf zorgt, daar zou de menigte zich in verschillende richtingen
verstrooien indien er niet iemand zou zijn die de zorg heeft voor wat
het goede van de menigte betreft; zoals ook het lichaam van de mens
(... ) zou ontbinden indien er in het lichaam niet een algemene
regelende kracht zou zijn die tot het gemeenschappelijke goede van
alle leden strekt." 11 Omdat een.politieke gemeenschap een volkomen
gemeenschap is, zij streeft immers het hoogste goed na: het goede
leven, zijn wetten iets van politieke gemeenschappen. Werkoorzaak
(causa efficiens) van een wet is derhalve degeen die de zorg voor de
Translation, and Commentary .by R.I. Henle, s.j., University of Notre Dame
Press, Notre Dame 1993, p.79. Deze omschrijving is weliswaar juist maar
ook erg abstract. In De regno ad regem Cypri is Thomas wat concreter. Daar
stelt hij dat de inspanning van een koning gericht moet zijn op het goede leven
van de hem onderdanige menigte. Dit goede leven dient een koning in te
voeren, te bewaren en te bevorderen. Het goede leven behoeft de eenheid van
de vrede, de aanwezigheid van noodzakelijke stoffelijke goederen etc. Men
leze De regno II, c.4 (Leonina-editie, tomus XLII, Rome 1979).
II Zie De regno I, C.l.