Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

82 M.A.] .M. BUUSEN
dat een wet in de meerderheid van de gevallen inderdaad in het belang
van de menigte is, maar stelselmatig de belangen van bepaalde
individuen schaadt of steevast bijzonder nadelig is in bepaalde
gevallen. Het is dan aan de zorgdrager, en aan hem alleen, om aan die
personen of voor die gevallen de vrijheid te verlenen om het wettelijk
voorschrift niet in acht te nemen, op voorwaarde dat hij het
gemeenschappelijke goede in het oog houdt en de vrijstelling
beredeneert."
5. Conclusie
Is Thomas' definitie van een wet nu een goede definitie? Met
wetenschappelijke grondbegrippen is het eigenlijk zo dat zij zoveel
mogelijk moeten kunnen verklaren en verantwoorden. We kunnen dan
vaststellen dat bij de bepaling van het wetsbegrip Thomas' keuze voor
de causaliteitsleer een zeer gelukkige is geweest. Immers, we hebben
gezien dat de bepaling in ST I-II, qq.90-97 een niet gering aantal
toepassingen kent. Allereerst wordt de bepaling aangewend om een
bepaald aspect van Gods wereldbestuur te verhelderen. Niet zoiets als
het recht maar God is object van ST I-II, qq.90-97. Primair is het
Thomas dus niet te doen om een verklaring voor de bindende kracht
van menselijke wetten of om een antwoord op de vraag naar de
noodzaak van positief recht. Zelfs indien we het achttal vraagstellingen
buiten de context van de Summa theologiae behandelen, zoals
rechtsfilosofen plegen te doen, kunnen we niet anders dan vaststellen
dat ook hierin Thomas eerst en vooral over God spreekt. Hiermee is
evenwel niet gezegd dat niet-theologen in ST I-II, qq.90-97 niets van
hun gading zullen vinden. De elementen van de begripsbepaling
blijken tevens een aantal klassieke Romeinsrechtelijke onderscheidingen
te kunnen verantwoorden. En ten slotte verdisconteert de
begripsbepaling belangrijke wetgevings- en beleidstechnische inzichten.
Derhalve blijft ook voor rechtsfilosofen ST I-II, qq.90-97 een
belangwekkende tekst.
38 ST I-IT, q.97 a.4.