Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

74 M.A.I.M. BUUSEN
hebben bij het vervaardigen van iets. Zo zal een klokkenmaker bij het
maken van een klok naar een plan of een voorbeeld moeten werken.
Dit plan draagt bij tot de vorm van de klok, omdat die vorm, de
samenhang tussen de samenstellende delen, door de werking van de
klokkenmaker tot stand komt volgens het plan. Ook het plan is
bijgevolg vormoorzaak van de klok, maar omdat dit plan buiten de
voortgebrachte klok blijft, is het zinniger om te spreken van haar
uitwendige vormoorzaak. Ter onderscheiding van het plan kan de
samenhang der delen, die immers in die klok is, haar inwendige
vormoorzaak genoemd worden. Zoals nu een ambachtsman een plan
(begrip, 'voorbeeld') van zijn voortbrengselen moet hebben, zo moet
ook degeen die het doen en laten van zijn onderdanen bestuurt, een
plan hebben. Daar God zowel maker als bestuurder is, heeft hij niet
alleen begrippen volgens welke hij schept, exemplaire vormen, maar
ook een begrip volgens welke hij richting geeft aan de bewegingen en
de handelingen van zijn schepselen. Dit begrip van bestuur, deze
vorm, dit plan, is de eeuwige wet, en als begrip van bestuur
veronderstelt de eeuwige wet de exemplaire vormen, zoals ook het zijn
der dingen aan hun bestuur voorafgaat."
Daar de eeuwige wet het begrip van het goddelijke bestuur is,
moet alles wat aan het goddelijke bestuur is onderworpen, ook
onderworpen zijn aan de eeuwige wet. Zoals nu al datgene wat door
mensen gedaan kan worden aan het menselijke bestuur onderworpen
is, zo is alles wat in het door God geschapene gedaan kan worden
onderworpen aan de eeuwige wet. En ook: wat niet door mensen
gedaan kan worden, is niet aan het menselijke bestuur onderworpen.
Datgene wat tot de menselijke natuur behoort, dat een mens een ziel
heeft bijvoorbeeld, is daarom niet aan het menselijke bestuur
ondergeschikt. Zo kan ook gesteld worden dat hetgeen tot het wezen
Gods behoort, niet aan het eeuwige bestuur ondergeschikt is, en niet
onderworpen is aan de eeuwige wet. 21
Alle bewegingen en alle handelingen van alle schepselen zijn wel
ondergeschikt aan de eeuwige wet. Zoals een mens door het
20
21
STI-II, q.93 a.I.
ST I-II, q.93 aAc. en obj.I.