Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

76 M.A.J.M. BUUSEN
echter niet gezegd dat de natuurlijke wet te allen tijde daadwerkelijk
als geheel van algemene voorschriften begrepen wordt. Een kind
bijvoorbeeld tendeert ertoe zichzelf te vervolmaken, maar zijn tekort
aan ontwikkeling kan met zich meebrengen dat hij dit niet als
voorschrift begrijpt. 24
Dit begrip van beweging, de natuurlijke kennis van het goede,
kan worden geëxpliciteerd volgens de orde van de natuurlijke
neigingen. Met alle schepselen heeft de mens een neiging tot het goede
gemeen waar zij streven naar handhaving van hun zijn overeenkomstig
hun eigen natuur. Bijgevolg schrijft de natuurlijke wet de mens voor
datgene te doen waardoor zijn leven behouden blijft. Voorts is er in de
mens een neiging tot dingen die meer bijzonder zijn, overeenkomstig
de natuur die hij deelt met zintuiglijk levende wezens.
Dienovereenkomstig behoren die dingen tot de natuurlijke wet 'die de
natuur alle zintuiglijk levende wezens geleerd heeft' , zoals de
geslachtelijke omgang tussen man en vrouw, de opvoeding van
kinderen etc. Op de derde plaats is er in de mens een neiging tot het
goede overeenkomstig de natuur van het verstand, dat hem eigen is.
Zo heeft de mens een natuurlijke neiging om de waarheid omtrent God
te kennen etc. Overeenkomstig deze neiging behoort datgene wat
hierop betrekking heeft eveneens tot de natuurlijke wet. Zo behoort
een mens niet onwetend te blijven etc."
Met betrekking tot de algemene voorschriften is de waarheid
van de natuurlijke wet voor allen dezelfde en in dezelfde mate aan
allen bekend. Op het niveau van de meer bijzondere voorschriften die
als het ware gevolgtrekkingen van de algemene voorschriften zijn,
nemen juistheid en kennis evenwel af. Voor zover het de algemene
voorschriften betreft, is de wet van de natuur ook geheel en al
onveranderlijk. Voor zover het bijzondere voorschriften betreft, kan
de natuurlijke wet niet zodanig veranderd worden dat niet in de
meerderheid van de gevallen juist zou zijn wat de natuurlijke wet
voorschrijft. Ten slotte, voor zover het de algemene voorschriften
betreft, kan de natuurlijke wet niet uit de harten der mensen gewist
worden, wat wel mogelijk is voor zover het de meer bijzondere
24
25
ST I-II, q.94 a.I.
ST I-II, q.94 a.2.