Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

THOMAS' WETSBEGRIP 75
afkondigen van een menselijke wet een bepaald intrinsiek beginsel van
handelen drukt in de mens die aan hem ondergeschikt is, zo drukt ook
God beginselen van geëigende handelingen in de gehele natuur. In die
beginselen moet iets terug te vinden zijn van de eeuwige wet, zoals
ook in de structuur van een voortgebrachte klok, in de samenhang van
zijn delen, iets van het door de klokkenmaker gehanteerde plan, begrip
of voorbeeld terug te vinden is.
Nu zijn niet alle schepselen op dezelfde wijze ondergeschikt:
niet-verstandelijke schepselen zijn niet, zoals verstandelijke schepselen,
door begrip aan de eeuwige wet onderworpen. Hoe de eeuwige wet in
zichzelf is, weet niemand, met uitzondering van God natuurlijk en van
de gelukzaligen, die hem in zijn wezen zien. Toch kent ieder
verstandelijk schepsel haar in meer of mindere mate door haar
uitstraling, want iedere kennis van de waarheid is een bepaalde
uitstraling van en deelhebbing aan de eeuwige wet, die de
onveranderlijke waarheid is. Allen kennen de waarheid tot op zekere
hoogte, althans voor zover het de algemene beginselen van de
natuurlijke wet betreft."
Hiermee - ~. - - . is niet ............ zezesd dat het verstandeliike ol...... scheosel niet 00
de wijze van het niet-verstandelijke schepsel aan de eeuwige wet
deelbeeft. Niet-verstandelijke schepsels hebben deel aan de wet door
een intrinsiek beginsel van beweging. Boven datgene wat een
verstandelijke natuur gemeen heeft met alle schepselen heeft zij echter
iets dat haar eigen is, en wel voor zover ze verstandelijk is. Omdat zij
aldus enigermate kennis heeft van de eeuwige wet en er in ieder
afzonderlijk verstandelijk schepsel een natuurlijke neiging (inclinatio)
is tot datgene wat met zijn natuur overeenstemt, is een verstandelijk
schepsel op beide wijzen aan de eeuwige wet ondergeschikt."
Verstandelijke schepsels kunnen tot begrip komen van hetgeen hen
beweegt. Dit begrip van beweging komt neer op natuurlijke kennis van
het goede in de vorm van algemene beginselen.
Dit geheel van beginselen, de natuurlijke wet die Thomas in
ST I-II, q.94 behandelt, is in ons allen in die zin dat eenieder dezelfde
neiging voelt om zichzelf als mens te willen vervolmaken. Hiermee is
22
23
ST I-II, q.93 a.2.
ST I-II, q.93 a.6.