Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

106 H.W.M. TEN HAVE overstroming mede veroorzaakt was door onverantwoorde roofbouw door een bepaald bedrijf. In die zin kunnen door bepaalde toeschrijvingen mensen vervreemd worden van hun verantwoordelijkheid. De toeschrijving aan Gods toom kan in die zin niet die vervreemdende werking hebben jegens menselijke verantwoordelijkheid, omdat de toom Gods altijd terugverwijst naar menselijke zonde. De toeschrijving aan de toom Gods is dan misschien pijnlijk, maar uiteindelijk niet minder heilzaam omdat zij de mens tot het besef van de ernst van zijn zonde en daarmee van zijn verantwoordelijkheid brengt. Bovendien wordt in de toeschrijving van een ramp aan Gods toom niet het kwaad van zo'n ramp in directe zin aan God toegeschreven, maar die toeschrijving aan God betekent slechts dat God wil dat de mens de verantwoordelijkheid voor zijn daden draagt. In deze zin wil ik ook verstaan wat de auteurs van de Dunklen Seiten zeggen over het richten van God, namelijk dat hier het gaat om het onthullen van de samenhang van schuld (Die Dunklen Seiten Gottes, p.180). Toch gebeurt het in werkelijkheid dikwijls dat de toeschrijving aan Gods toom vervreemdend werkt ten aanzien van de menselijke verantwoordelijkheid en Gods heilswil, doordat die toom Gods b.v. toch als een kwaadaardige reactie van God wordt opgevat naar menselijke analogie. Om die vervreemdende werking tegen te gaan, is het een voorwaarde dat duidelijk gemaakt wordt naar welke menselijke zonde die toom Gods verwijst, en dat er een aannemelijk verband bestaat tussen die zonde en hetgeen als Gods straf wordt aangemerkt. Met 'aannemelijk' bedoel ik ten eerste: 'verhelderend', verhelderend voor ons begrip van het menselijk leven en van Gods wil, tegen de achtergrond gezet van Gods wil zoals die reeds geopenbaard is in traditie en heilige Schrift. Ten tweede wil ik met het woord 'aannemelijk' nadrukkelijk een subjectief element aanbrengen. Met 'subjectief wil ik hier de existentiële betrokkenheid aanduiden van het kennend subject op lichamen de andere schepselen regeert. Bepaalde pastorale troostende opmerkingen in de trant van 'Dit doet God niet, dat doet het noodlot', kunnen dus niet gebaseerd worden op het fatum van Thomas, alsof het hier zou gaan om een principe dat los van God regeert.
WIE KENTDE KRACHTVANUW TOORN? 107 datgene wat hij kent. Deze existentiële betrokkenheid, die eigen is aan geloofsuitspraken, impliceert in het geval van de toorn Gods, dat iemand die een bepaalde situatie interpreteert als resultaat van Gods toorn, niet alleen iets over God zegt, maar ook over wat hij zelf als zonde ziet, en voor die visie verantwoordelijkheid neemt en er naar leeft. Doordat een toeschrijving aan Gods toorn dus terugverwijst naar de gelovige zelf, verschilt zij wederom van een toeschrijving aan schepsellijke factoren. Al met al blijkt dat nogal wat overwegingen gemaakt moeten worden vóór een toeschrijving aan Gods toorn zinvol is. In principe moet een gelovig erkennen van de werkzaamheid van Gods toorn mogelijk zijn, simpelweg omdat zij bestaat. In concreto denk ik dat dergelijke toeschrijvingén niet zinvol zijn, omdat de metafoor 'toorn Gods' veel associaties oproept, die theologisch niet bedoeld of wenselijk zijn. Het vermijden van de volgende misverstanden is voorwaarde voor zinvol spreken over de werkzaamheid van Gods toorn. Ten eerste: een letterlijke of proprie interpretatie van Gods toom, bv. door associaties met menselijke woede. Ten tweede, het veronachtzamen van het relationele karakter ervan t.o.v. de menselijke zonde, waardoor de toeschrijving eerder iets van God lijkt te zeggen dan van de menselijke zonde, waardoor vervreemding optreedt. Ten derde, het vergeten dat een toeschrijving aan God altijd een heilsvraag is. Dit betekent dathet kwaad niet als zodanig aan God kan worden toegeschreven. Het betekent ook, dat de toeschrijving aan Gods toorn heilzaam moet zijn, b.v. inzicht gevend in Gods wil en de menselijke zonde. Een aannemelijk verband tussen hetgeen als resultaat van Gods toorn wordt ervaren en die zonde is daarbij onmisbaar. Deze misverstanden lijken in de praktijk niet te vermijden. Toch wil ik afsluiten met een passage uit Jesaja waarin rond de toorn Gods wel heilzame uitspraken gedaan worden. Hoofdstuk 53 over de lijdende dienstknecht is in zoverre verhelderend, omdat het zondebokmechanisme doorbroken wordt. De toorn Gods vervreemdt hier de omstanders niet van hun verantwoordelijkheid, maar opent hun ogen voor hun eigen zondigheid. Doordat degene die door hun zonden
Page 2 and 3:
Bestuur Prof. dr. H.A.G. Braakhuis
Page 4 and 5:
Redactie Dr. H.J.M. Schoot (hoofdre
Page 6 and 7:
H. W.M. ten Have WIE KENT DE KRACHT
Page 8 and 9:
8 H.I.M. SCHOOT cornerstone of any
Page 10 and 11:
10 PIM VALKENBERG This wider perspe
Page 12 and 13:
12 PIM VALKENBERG the doctrinal aut
Page 14 and 15:
14 PIM VALKENBERG thoughts in the M
Page 16 and 17:
16 PIM VALKENBERG wanted to investi
Page 18 and 19:
18 PIM VALKENBERG Christian in the
Page 20 and 21:
20 PIM VALKENBERG hand them over to
Page 22 and 23:
22 PIM VALKENBERG religions=", Whil
Page 24 and 25:
24 PIM VALKENBERG in front of the H
Page 26 and 27:
26 PIM VALKENBERG Aquinas remains b
Page 28 and 29:
28 PIM VALKENBERG 2.3 The rules of
Page 30 and 31:
30 PIM VALKENBERG of the subject-ma
Page 32 and 33:
32 PIM VALKENBERG the Qur' än come
Page 34 and 35:
34 PIM VALKENBERG encourage and str
Page 36 and 37:
36 PIM VALKENBERG arguments are of
Page 38 and 39:
38 PIM VALKENBERG The reference to
Page 40 and 41:
40 PIM VALKENBERG almightiness - th
Page 42 and 43:
42 PIM VALKENBERG The first name wh
Page 44 and 45:
44 PIM VALKENBERG Finally, we meet
Page 46 and 47:
46 PIM VALKENBERG Christians in Spa
Page 49 and 50:
KOM EN ZIE WAAR IK WOON! Aantekenin
Page 51 and 52:
DE TOEGANG TOT CHRISTUS 51 geen bet
Page 53 and 54:
DE TOEGANG TOT CHRISTUS 53 het begi
Page 55 and 56: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 55 dan bij
Page 57 and 58: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 57 overtuig
Page 59 and 60: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 59 c) Een d
Page 61: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 61 SUMMARY
Page 64 and 65: 64 M.A.J.M. BUIJSEN de natuurrechts
Page 66 and 67: 66 M.A.J .M. BUIJSEN de eerste plaa
Page 68 and 69: 68 M.A.I.M. BUnSEN II, q.90 a.2c va
Page 70 and 71: 70 M.A.J.M. BUUSEN worden, is het b
Page 72 and 73: 72 M.A.I.M. BUIJSEN qq. 90-97,16 da
Page 74 and 75: 74 M.A.I.M. BUUSEN hebben bij het v
Page 76 and 77: 76 M.A.J.M. BUUSEN echter niet geze
Page 78 and 79: 78 M.A.J.M. BUUSEN vermogens van de
Page 80 and 81: 80 M.A.J.M. BUUSEN zij tot het geme
Page 82 and 83: 82 M.A.] .M. BUUSEN dat een wet in
Page 85 and 86: WIE KENT DE KRACHT VAN UW TOORN? Ov
Page 87 and 88: WIE KENT DE KRACHT VAN UW TOORN? 87
Page 101 and 102: kwestie' .20 WIE KENT DE KRACHT VAN
Page 105: WIE KENT DE KRACHT VAN UW TOORN? 10
Page 109: WIE KENT DE KRACHT VAN UW TOORN? 10
Page 112 and 113: 112 ANTONIE VOS loyal to Saint Thom
Page 114 and 115: 114 ANTONIE VOS different (20). The
Page 116 and 117: 116 ANTONIE VOS what is thus far sa
Page 118 and 119: 118 ANTONIE VOS used in ordinary sp
Page 120 and 121: 120 ANTONIE VOS describe and to ana
Page 122 and 123: 122 ANTONIE VOS with the divine wil
Page 124 and 125: 124 ANTONIE VOS ancient Greek philo
Page 126 and 127: 126 ANTONIE VOS church and society
Page 129 and 130: AQUINAS ON NECESSITY AND TIME A Res
Page 131 and 132: A RESPONSE TO ANTONIE VOS 131 done-
Page 133: A RESPONSE TO ANTONIE VOS 133 take
Page 136 and 137: 136 THOMAS F. O'MEARA but this pres
Page 138 and 139: 138 H.W.M. RIKHOF continue. The thr
Page 140 and 141: 140 H.W.M. RIKHOF Peccatum" Joseph
Page 142 and 143: 142 H.W.M. RIKHOF (Hogeschool Holla
Page 144 and 145: 144 H.W.M. RIKHOF 7. Publications i
Page 146: PRlI'ITED ON PERMANENT PAPER· IMPR
show all

Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?