Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

WIE KENT DE KRACHT VAN UW TOORN? 95
goede dingen niet verhinderd worden." Door predestinatie toont God
zijn barmhartigheid, door verwerping (d.w.z. door te straffen) Zijn
gerechtigheid. Thomas haalt hierbij Rom. 9,22-23 en 2Tim. 2,20 aan,
waar God Zijn ira (dat is volgens Thomas Zijn vindicta justitiae)
toont, en dat Hij daartoe 'voor vernietiging geschikte vaten van toom'
maakt en 'vaten van barmhartigheid'. Dit heeft niets met ongerechtigheid
van doen, want God mag met het zijne doen wat hij wil.
Thomas haalt hierbij Mt. 20,14-15 aan: "Neem wat het Uwe is, en ga
heen. Mag ik soms niet doen wat ik wil?"
In dit artikel 5 van quaestio 23 gaat het dus over Gods toom in de zin
van de eschatologische verwerping, en niet over Gods toom in de zin
van ons onderwerp, namelijk de toom Gods in zoverre die zich in de
geschiedenis openbaart. Toch is ook dit artikel interessant vanwege de
vraag naar Gods gerechtigheid, en vanwege het godsbeeld van
Thomas' antwoord kan oproepen. Het kan het beeld oproepen van God
als pottenbakker voor wie de mensen inderdaad niet meer zijn dat
kleien potten. Een beeld dat niet alleen de moderne, antropocentrisch
denkende mens tegen de borst zou stuiten, maar ook moeilijk verenigbaar
lijkt met andere Godsbeelden, die een meer vergevende, en
beminnende God voorstellen."
13 In quaestio 22 art.2 geeft Thomas het voorbeeld van zoiets goeds:
b.v dat het geduld van de martelaren er niet zou zijn indien er ook geen
vervolging door de tyrannen was.
14 Strikt genomen kan men inderdaad stellen: God mag met het zijne
doen wat Hij wil. Voor mensen in een feodale samenleving is een dergelijk
Godsbeeld misschien gemakkelijker te accepteren. Thomas' antwoord doet ook
denken aan Gods reactie op de verwijten van de bijbelse figuur Job: Job wordt
gevraagd of hij er soms bij was toen God de wereld schiep. Het klinkt alsof er
staat: Wie denk je wel dat je bent, dat je denkt mee te kunnen praten?
Er is evenwelook een andere interpretatie mogelijk van Thomas'
antwoord. Schriftcitaten zoals Mt. 20,14-15 verwijzen, zoals bekend, bij
auteurs als Thomas niet alleen naar het genoemde citaat zelf, maar ook naar
het gehele verhaal eromheen. De vermeende ongerechtigheid in deze parabel
van de werkers van het elfde uur betreft niet een ongerechtigheid waardoor
bepaalde mensen tekort wordt gedaan, maar een waardoor anderen meer
kregen dan mocht worden verwacht. Het is dus een 'ongerechtigheid' die
voortkomt uit de overvloed van Gods goedheid. Dit zou men als een correctie