Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

76 M.A.J.M. BUUSEN echter niet gezegd dat de natuurlijke wet te allen tijde daadwerkelijk als geheel van algemene voorschriften begrepen wordt. Een kind bijvoorbeeld tendeert ertoe zichzelf te vervolmaken, maar zijn tekort aan ontwikkeling kan met zich meebrengen dat hij dit niet als voorschrift begrijpt. 24 Dit begrip van beweging, de natuurlijke kennis van het goede, kan worden geëxpliciteerd volgens de orde van de natuurlijke neigingen. Met alle schepselen heeft de mens een neiging tot het goede gemeen waar zij streven naar handhaving van hun zijn overeenkomstig hun eigen natuur. Bijgevolg schrijft de natuurlijke wet de mens voor datgene te doen waardoor zijn leven behouden blijft. Voorts is er in de mens een neiging tot dingen die meer bijzonder zijn, overeenkomstig de natuur die hij deelt met zintuiglijk levende wezens. Dienovereenkomstig behoren die dingen tot de natuurlijke wet 'die de natuur alle zintuiglijk levende wezens geleerd heeft' , zoals de geslachtelijke omgang tussen man en vrouw, de opvoeding van kinderen etc. Op de derde plaats is er in de mens een neiging tot het goede overeenkomstig de natuur van het verstand, dat hem eigen is. Zo heeft de mens een natuurlijke neiging om de waarheid omtrent God te kennen etc. Overeenkomstig deze neiging behoort datgene wat hierop betrekking heeft eveneens tot de natuurlijke wet. Zo behoort een mens niet onwetend te blijven etc." Met betrekking tot de algemene voorschriften is de waarheid van de natuurlijke wet voor allen dezelfde en in dezelfde mate aan allen bekend. Op het niveau van de meer bijzondere voorschriften die als het ware gevolgtrekkingen van de algemene voorschriften zijn, nemen juistheid en kennis evenwel af. Voor zover het de algemene voorschriften betreft, is de wet van de natuur ook geheel en al onveranderlijk. Voor zover het bijzondere voorschriften betreft, kan de natuurlijke wet niet zodanig veranderd worden dat niet in de meerderheid van de gevallen juist zou zijn wat de natuurlijke wet voorschrijft. Ten slotte, voor zover het de algemene voorschriften betreft, kan de natuurlijke wet niet uit de harten der mensen gewist worden, wat wel mogelijk is voor zover het de meer bijzondere 24 25 ST I-II, q.94 a.I. ST I-II, q.94 a.2.
THOMAS' WETSBEGRIP voorschriften betreft. 26 Een natuurlijke neigmg veronderstelt een natuurlijke geschiktheid. Ieder menselijk individu heeft het volgens Thomas daarom in zich een goed mens te worden. Echter, op eigen kracht zal hem dat niet gelukken. Een menselijk individu heeft hiervoor zijn medemensen nodig, zoals hij evenmin zonder anderen kan waar het zijn levensbenodigdheden betreft." Ter vervolmaking behoeven de mensen onderricht. Veelal zullen woorden volstaan om de mensen van het kwaad te weerhouden, maar soms zal het onderricht niet zonder dreiging van straf gepaard kunnen gaan. Het onderricht nu dat dwingt met vrees voor straf, is het onderricht van de menselijke wet, welke van de natuurlijke wet 'afgeleid' is." Van deze wet spreekt Thomas in ST I-II, qq.95-97. Wat tracht Thomas met deze toepassing te verklaren? Eerder, in ST I, q.22 a.I, heeft Thomas het volgende gesteld heeft: "Voor zover andere dingen op een doel gericht worden, kan aan God de (... ) voorzienigheid toegeschreven worden. In God is evenwel niets om op een doel te richten, daar hijzelf het uiteindelijke doel is. Derhalve wordt het begrip zelf van de ordening der dingen op hun doel de voorzienigheid Gods genoemd (... )." Als begrip, dat wil zeggen als 'voor-beeld' in God, is de voorzienigheid eeuwig. Desalniettemin heeft het betrekking op eindige dingen. In zijn reactie op de tweede objectio in dat artikel maakt Thomas daarom het volgende onderscheid: "zorg [houdt] tweeërlei [in], namelijk het begrip van orde, dat 'voorzienigheid' genoemd wordt, en de uitvoering van de orde, die 'bestuur' genoemd wordt. Hiervan is het eerste eeuwig, de tweede tijdelijk." Door toepassing van de begripsbepaling tracht Thomas een aspect te verhelderen van Gods wereldbestuur (gubernatio mundi),29 namelijk voor zover het op mensen betrekking heeft. Met zijn wereldbestuur bewaart God niet alleen alle schepsels in het goede dat ze hebben, hij doet hen bovendien naar zijn goedheid tenderen. Hij gaat hierin mediante naturae te werk: God maakt dat de intrinsieke 26 27 28 29 ST I-IT, q.94 a.4. De regno I, c.l. STI-IT, q.95 a.l. I.e. een term die Thomas gebruikt in De regno IT, c.I-3. 77
Page 2 and 3:
Bestuur Prof. dr. H.A.G. Braakhuis
Page 4 and 5:
Redactie Dr. H.J.M. Schoot (hoofdre
Page 6 and 7:
H. W.M. ten Have WIE KENT DE KRACHT
Page 8 and 9:
8 H.I.M. SCHOOT cornerstone of any
Page 10 and 11:
10 PIM VALKENBERG This wider perspe
Page 12 and 13:
12 PIM VALKENBERG the doctrinal aut
Page 14 and 15:
14 PIM VALKENBERG thoughts in the M
Page 16 and 17:
16 PIM VALKENBERG wanted to investi
Page 18 and 19:
18 PIM VALKENBERG Christian in the
Page 20 and 21:
20 PIM VALKENBERG hand them over to
Page 22 and 23:
22 PIM VALKENBERG religions=", Whil
Page 24 and 25:
24 PIM VALKENBERG in front of the H
Page 26 and 27: 26 PIM VALKENBERG Aquinas remains b
Page 28 and 29: 28 PIM VALKENBERG 2.3 The rules of
Page 30 and 31: 30 PIM VALKENBERG of the subject-ma
Page 32 and 33: 32 PIM VALKENBERG the Qur' än come
Page 34 and 35: 34 PIM VALKENBERG encourage and str
Page 36 and 37: 36 PIM VALKENBERG arguments are of
Page 38 and 39: 38 PIM VALKENBERG The reference to
Page 40 and 41: 40 PIM VALKENBERG almightiness - th
Page 42 and 43: 42 PIM VALKENBERG The first name wh
Page 44 and 45: 44 PIM VALKENBERG Finally, we meet
Page 46 and 47: 46 PIM VALKENBERG Christians in Spa
Page 49 and 50: KOM EN ZIE WAAR IK WOON! Aantekenin
Page 51 and 52: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 51 geen bet
Page 53 and 54: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 53 het begi
Page 55 and 56: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 55 dan bij
Page 57 and 58: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 57 overtuig
Page 59 and 60: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 59 c) Een d
Page 61: DE TOEGANG TOT CHRISTUS 61 SUMMARY
Page 64 and 65: 64 M.A.J.M. BUIJSEN de natuurrechts
Page 66 and 67: 66 M.A.J .M. BUIJSEN de eerste plaa
Page 68 and 69: 68 M.A.I.M. BUnSEN II, q.90 a.2c va
Page 70 and 71: 70 M.A.J.M. BUUSEN worden, is het b
Page 72 and 73: 72 M.A.I.M. BUIJSEN qq. 90-97,16 da
Page 74 and 75: 74 M.A.I.M. BUUSEN hebben bij het v
Page 78 and 79: 78 M.A.J.M. BUUSEN vermogens van de
Page 80 and 81: 80 M.A.J.M. BUUSEN zij tot het geme
Page 82 and 83: 82 M.A.] .M. BUUSEN dat een wet in
Page 85 and 86: WIE KENT DE KRACHT VAN UW TOORN? Ov
Page 87 and 88: WIE KENT DE KRACHT VAN UW TOORN? 87
Page 101 and 102: kwestie' .20 WIE KENT DE KRACHT VAN
Page 107 and 108: WIE KENTDE KRACHTVANUW TOORN? 107 d
Page 109: WIE KENT DE KRACHT VAN UW TOORN? 10
Page 112 and 113: 112 ANTONIE VOS loyal to Saint Thom
Page 114 and 115: 114 ANTONIE VOS different (20). The
Page 116 and 117: 116 ANTONIE VOS what is thus far sa
Page 118 and 119: 118 ANTONIE VOS used in ordinary sp
Page 120 and 121: 120 ANTONIE VOS describe and to ana
Page 122 and 123: 122 ANTONIE VOS with the divine wil
Page 124 and 125: 124 ANTONIE VOS ancient Greek philo
Page 126 and 127:
126 ANTONIE VOS church and society
Page 129 and 130:
AQUINAS ON NECESSITY AND TIME A Res
Page 131 and 132:
A RESPONSE TO ANTONIE VOS 131 done-
Page 133:
A RESPONSE TO ANTONIE VOS 133 take
Page 136 and 137:
136 THOMAS F. O'MEARA but this pres
Page 138 and 139:
138 H.W.M. RIKHOF continue. The thr
Page 140 and 141:
140 H.W.M. RIKHOF Peccatum" Joseph
Page 142 and 143:
142 H.W.M. RIKHOF (Hogeschool Holla
Page 144 and 145:
144 H.W.M. RIKHOF 7. Publications i
Page 146:
PRlI'ITED ON PERMANENT PAPER· IMPR
show all

Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?