Jaarboek Thomas Instituut 1997 - Thomas Instituut te Utrecht

86 H.W.M. TEN HAVE
om negatieve gebeurtenissen te rijmen met Gods bestuur, werkt een
zekere scepsis in de hand jegens het geloof in Gods almacht, Gods
bestaan of het geloof in een persoonlijke God. Op zijn 'best' resteert
bij velen hooguit deïsme. De vraag naar God is sterk verbonden met
de vraag naar het lijden'. Dit kan resulteren in de bevestiging van het
gezegde 'nood leert bidden', maar ook in het afscheid van het geloof
in een persoonlijke, handelende God.
Ook in theologisch opzicht lijkt het onderwerp 'toorn Gods' niet
geliefd: het blijkt niet gemakkelijk om hieromtrent (naast exegetische)
theologische monografieën te vinden.? Uit de theologische
p.202.
vgl. Walter Kasper, Der Gott Jesu Christi, Mainz: Grunewald 1982,
2 Bij de raadpleging van oudere theologische woordenboeken over de
toorn Gods, viel het op dat sommige ervan (b.v. Dictionnaire de la Théologie
Catholique) geen lemma hieromtrent hadden, alleen over de menselijke toorn.
Het Pastoraal-Bijbels Woordenboek maakt het onderscheid tussen de toorn van
God zoals die voorkomt in de geschiedenis van het Oude en Nieuwe Testament
(dus van het verleden) en de eschatologische toorn van God. Het lexicon
Religion in der Geschichte und Gegenwart heeft een dogmatisch lemma over
de toorn Gods (door H.Bandt). (s.v. "Zorn Gottes, IV", Bnd. VI, Tübingen
19623, pp.1932-1933). Dit artikel gaat vooral in op de plaats van de toorn
Gods in de Godsleer. Volgens Bandt bestaat het theologisch probleem van de
toorn Gods niet zozeer in het metaforisch karakter van het bijbels spreken
over de toorn Gods, maar over de verhouding van Gods toorn tot Zijn
heilswil. De toorn Gods kan niet worden voorgesteld als een zelfstandige
wilsrichting of wezenseigenschap van God, omdat daarmee de eenheid Gods
en de geldigheid van de goddelijke heilstoezeggingen in gevaar gebracht
worden. Anderzijds kan men de notie van de toorn Gods ook niet zomaar
laten vallen (zoals Schleiermacher deed) of deze beperken tot het eindoordeel
(zoals A. Ritschl deed). Het artikel van Bandt gaat niet over het toeschrijven
van gebeurtenissen of daden aan de toorn Gods, hetgeen het onderwerp van
dit artikel is. Het gaat evenmin over wat God eigenlijk 'doet' als Hij toornig
is, wanneer we alle beeldspraak achterwege laten. Bovendien is niet echt
duidelijk wat Bandt bedoelt met de toorn Gods als "begrensd en in dienst
staand" van Gods liefde. Wel nemen wij in dit artikel de kwestie op die door
Bandt als de belangrijkste gezien wordt: de relatie van Gods toorn met zijn
heilswil. Deze vraag lijkt ons niet alleen in theologisch, maar ook in gelovig
en pastoraalopzicht de belangrijkste.