2010 ilerleme raporu - Avrupa Birliği Bakanlığı

Sosyal bakmdan korunmaya muhtaç ve engelli kiilere muamele ve ayrmclkla mücadele
ilkesine ilikin olarak, Anayasa’da yaplan bir deiiklik engellilere kar pozitif ayrmcln
önünü açmtr. Bu alanda mevzuatn mevcudiyetine ramen, engelli kiilerin eitim ve salk
hizmetlerine, sosyal hizmetlere ve kamu hizmetlerine erimeleri hâlâ kritik meseleler arasnda yer
almaktadr. Hükümet, ayrmclkla mücadele ve eitlik kurulunun oluturulmasna ilikin bir
kanun tasars tasla hazrlamtr. Türk Ceza Kanununun “tehircilik” ve “genel ahlaka kar
suçlar”a ilikin hükümleri bazen lezbiyen, ecinsel, biseksüel, travesti ve transseksüel (LGBTT)
topluluuna kar ayrmclk amacyla kullanlmaktadr. Kabahatler Kanunu, travesti ve
transseksüellere para cezas uygulamak için sk sk kullanlmaktadr.
Eitim hakkna ilikin olarak, 4 ve 5 ya aras çocuklarn okul öncesi eitime kayt olma oran
2008-2009 ylndaki % 33 oranndan, 2009-2010 ylnda % 39 oranna ulamtr. lköretimdeki
cinsiyetler arasndaki dengesizliklerin hemen hemen ortadan kalkmasyla birlikte, erkek ve kz
çocuklar bakmndan ilköretime (1.-8. Snflar) kayt olma oranlar artmtr. Milli Eitim
Bakanl, okuldan atlma riski tayan örencilere yönelik bir erken uyar sistemi gelitirmitir.
Orta öretimde (9.-12. Snflar) net kayt oran da, 2008-2009 ylndaki % 59’luk orandan, 2009-
2010 ylnda % 65’e yükselmitir. Ancak, özellikle Dou ve Güney Dou Anadolu Bölgesi’ndeki
illerde kz çocuklar bata olmak üzere, yaklak 200.000 çocuk okula gitmemektedir. Orta
öretim konusunda, geni çapl corafi farkllklar bulunmaktadr. Ayrca, kayt oranlarnn erkek
çocuklarda % 67,55 ve kz çocuklar arasnda % 62,21 orannda olmas dikkate deer bir
cinsiyetler aras dengesizlik olduunu ortaya koymaktadr.
Mülkiyet hakk konusunda, Vakflar Kanunu, baz gecikmeler ve usule ilikin sorunlara ramen
uygulanmtr. Vakflar Meclisi, bu sorunlarn varln kabul etmekle beraber, ilemleri
hzlandrmaya çalmtr. Ancak, söz konusu Kanun, el konulan ve üçüncü kiilere satlan
tanmazlar veya yeni mevzuatn kabul edilmesinden önce birletirilen vakflarn mülkleri
konusunu düzenlememektedir. Süryaniler, mülkiyet konusu ile ilgili zorluklar yaamaya devam
etmektedir. Bu konuyla ilgili baz davalar sürmektedir. Özellikle, Mor Gabriel Süryani Ortodoks
Manastr, arazi mülkiyeti ile ilgili sorunlarla karlamaya devam etmektedir. Türkiye, tüm
gayrimüslim cemaatlerin mülkiyet haklarna tam olarak sayg duyulmasn salamaldr.
Kadn haklar ve toplumsal cinsiyet eitliine ilikin olarak, hukuki çerçeve genel olarak
mevcuttur (Bkz. Fasl 19- Sosyal Politika ve stihdam). Bu çerçeve, kadnlar için pozitif ayrmclk
tedbirlerinin benimsenmesine izin veren Anayasa deiiklii yoluyla güçlendirilmitir. Ancak, bu
hukuki çerçevenin siyasi, sosyal ve ekonomik bakmdan uygulamaya geçirilmesi için daha fazla
çaba gösterilmelidir. Töre cinayetleri, erken ve zorla yaptrlan evlilikler ve kadna yönelik aile
içi iddet ciddi sorun olmaya devam etmektedir. Mevzuat, ülkenin tümünde tutarl bir ekilde
uygulanmaldr. Kadn haklar ve toplumsal cinsiyet eitlii konularnda daha fazla eitim ve
farkndalk yaratlmas gerekmektedir.
Çocuk haklaryla ilgili olarak, çocuk haklar, çocuk mahkemeleri ve ilköretimde cinsiyet
eitsizliine ilikin hukuki çerçevede ilerleme kaydedilmitir. Ancak, eitim, çocuk içilii,
salk, çocuk adaleti, idari kapasite ve koordinasyon da dahil olmak üzere tüm alanlarda daha
fazla çaba gösterilmesi gerekmektedir.
Özgürlük ve güvenlik hakk ve adil yarglanma hakkna ilikin olarak, krsal alanlarda adalete
eriim konusunda baz gelimeler kaydedilmitir. Ancak, özellikle Güneydou Anadolu
Bölgesi’nde, ücretsiz adli yardma eriim snrl kalmtr. Adli yardm temini, kapsam veya
sunulan hizmetin kalitesi bakmndan yetersizdir ve sorunlarn çözülmesini salayacak etkili bir
izleme mekanizmas bulunmamaktadr. Temmuz 2010 tarihli Terörle Mücadele Kanunu’nda ve
Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun, teröre ilikin suç ilemekle itham edilen
çocuklarn çocuk mahkemelerinde yarglanmalarn salamaktadr. Söz konusu uygulama, benzer
TR
79
TR