2010 ilerleme raporu - Avrupa Birliği Bakanlığı

Kolluk Gözetim Komisyonu kurulmasna ilikin kanun tasars Ekim aynda TBMM’ye
sunulmutur. Tasar, kolluk kuvveti mensuplarna uygulanacak disiplin usulleri ve tedbirlerinin
kaydedilmesi ve denetlenmesini teminen bir Kolluk Gözetim Komisyonu kurulmasn
öngörmektedir.
Bununla birlikte, kolluk kuvvetleri tarafndan orantsz güç kullanm devam etmitir. Güvenlik
güçleri tarafndan ateli silahlarn ölümle sonuçlanan orantsz kullanmna ilikin olarak STK’lara
yaplan bildirimler artmtr.
OPCAT’n onaylanmas 2005’ten beri beklemektedir (Bkz. Uluslararas insan haklar hukukuna
riayet).
Kolluk kuvvetleri, ikence ve kötü muamele iddiasnda bulunan ahslara kar sklkla dava
açmaktadr. Bu tür davalar ikâyetler bakmndan caydrc olabilir. Birçok durumda Türk
mahkemeleri tarafndan bu davalara öncelik verilmektedir.
Adalet Bakanl’na bal bulunan Adli Tp Kurumu haricindeki hiçbir adli tp hekimi
mahkemeler tarafndan tannmamaktadr. Kolluk kuvvetleri bazen mahkûmlarn tbbi muayeneleri
srasnda mevcut bulunmaktadr.
nsan haklar ihlallerinin cezasz kalmasyla mücadele ile ilgili olarak, Engin Çeber’in 12
gözaltnda ölümüne ilikin dava 2010 ylnn Haziran aynda karara balanmtr. Mahkeme, üç
gardiyan ve cezaevi müdür yardmcsn, cinayetten ötürü müebbet hapse mahkûm etmitir. ki
polis memuru 7,5 yl ve bir polis memuru ise 2,5 yl hapis cezas almtr. Bu, bir mahkemenin üst
düzey bir cezaevi yetkilisini mahkûm ettii ilk karardr. Ancak, insan haklar ihlallerinin cezasz
kalmasyla mücadele çabalar, adli yargda birikmi i yükü konusunu yeterince dikkate
almamtr. AHM, Diyarbakr Cezaevi’nde gerçekletirilen ve sekiz mahkûmun ölümüne ve
altsnn yaralanmasna neden olan 24 Eylül 1996 tarihli operasyonda yer alan güvenlik güçleri
hakkndaki ceza davasnn henüz sonuçlanmadn tespit etmitir. AHM, bu davaya yönelik
etkili bir soruturmann eksiklii nedeniyle, Türkiye’yi birkaç kere mahkum etmitir (AHS’nin 3.
maddesi). 2009 ylnda, TBMM nsan Haklarn nceleme Komisyonu, polis memurlar hakknda
kötü muamele ve ikenceden açlan davalarn çok aznn mahkûmiyetle sonuçlandn tespit
etmitir. 13 kence veya kötü muamele suçlamalarna ilikin idarî soruturmalar hâlâ suçlanan
polislerin çalma arkadalar tarafndan yaplmaktadr.
Sonuç olarak, ikence ve kötü muamelenin önlenmesine yönelik olumlu eilim devam etmitir.
nsan haklar ihlallerine dair kamuoyu tarafndan bilinen baz davalar, mahkûmiyetle
sonuçlanmtr. Bununla birlikte, kolluk kuvvetleri yetkililerince orantsz güç kullanmnn
sürmesi endie yaratmaktadr. nsan haklar ihlallerinin cezasz kalmasyla mücadele çabalar, adli
yargda birikmi i yükü konusunu yeterince dikkate almamtr.
Krsal bölgelerde adalete eriim konusunda baz ilerlemeler kaydedilmitir. Bununla birlikte,
özellikle Güneydou’da ücretsiz adli yardma eriim snrl kalmtr. stanbul Barosu, Haziran
12 Engin Çeber, 28 Eylül 2008 tarihinde yasalara uygun olarak yaymlanan bir gazeteyi datmaktan ötürü
tutuklanmtr. stanbul’daki bir karakolda ve Metris cezaevinde gördüü ikenceden kaynaklanan
yaralanmalardan ötürü ölmütür.
13 nsan Haklar nceleme Komisyonu, kötü muamele veya ikenceden ötürü stanbul Emniyet Müdürlüü’nde
çalan 431 görevli aleyhine açlan 35 davann hiçbirinin mahkûmiyetle sonuçlanmadn tespit etmitir.
Komisyon, bu durumun kolluk kuvvetlerine kar balatlan kovuturmalarn etkililiine ilikin üphe
uyandrd sonucuna varmtr. Ayn rapora göre, kötü muamele veya ikence ile suçlanan polis memurlarnn
sadece % 2’sine idari soruturma sonucunda disiplin cezas uygulanmaktadr. Komisyon, bu tür soruturmalarn
suçlanan polis memurlarnn çalma arkadalar tarafndan yürütülmemesi gerektii sonucuna varmtr.
TR
18
TR