Changing public space

uimte leiden. Tenslotte kunnen de belangen van verschillende gebruikers met elkaar conflicteren.
Het is belangrijk dat overheden zich hiervan bewust zijn en weloverwogen beslissen hoe en voor
wie openbare ruimte moet worden heringericht, en in hoeverre potentiële conflicten ruimtelijk
uit elkaar kunnen of moeten worden getrokken.
De betrokkenheid van de private sector bij herinrichtingsprocessen kan ook in twijfel
worden getrokken, omdat het op de lange termijn kan leiden tot ruimtelijke differentiatie
van verschillende delen van de binnenstad. Dit komt doordat de betrokkenheid van de
private sector is beperkt tot een bepaald soort ruimte: winkelpleinen. Plekken met een andere
functie (bijvoorbeeld horeca of cultuur) zijn minder interessant door grotere risico’s en lagere
investeringsopbrengsten. Door fysieke maatregelen wordt geprobeerd de gewenste gebruikers
(consumenten) aan te trekken. Deze focus kan uiteindelijk leiden tot een kwaliteitsverschil
tussen verschillende delen van de stad. Het onderzoek heeft aangetoond dat gemeenten dit
proberen tegen te gaan door gelijktijdig met de ingreep in de PPP pleinen de gehele binnenstad
opnieuw in te richten. Dit is mogelijk zolang de overheid een fundamentele rol speelt in de
voorziening van publieke goederen. Ook blijft de mate van differentiatie nog beperkt vanwege
de relatief beperkte financiële bijdrage van de private sector aan inrichting en beheer. Voorlopig
lijkt differentiatie dan ook geen groot probleem. Wanneer echter op een bepaald moment
sommige winkelformules zouden wegtrekken uit de binnenstad, zou de dominante focus op
retail wel eens problematisch kunnen worden, omdat daarmee ook het privaat kapitaal dat kan
worden gebruikt bij de herinrichting van openbare ruimte wegvloeit. Tenslotte kan private
betrokkenheid de homogenisering van de binnenstad in de hand werken. Door het gebruik
van dezelfde citymarketing technieken en franchising van winkelketens lijken Nederlandse
binnensteden al steeds meer op elkaar. Deze trend kan worden versterkt wanneer een relatief
kleine groep ontwikkelaars en investeerders meer verantwoordelijkheid krijgt bij de ontwikkeling
en het beheer van openbare ruimte in Nederlandse steden.
Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat de grote mate van private betrokkenheid bij de
Beurstraverse weinig navolging heeft gekregen in de andere drie PPP pleinen. Mogelijke
verklaringen hiervoor zijn de angst voor privatisering van de binnenstad en een gebrek
aan ervaring met grootschalige projecten en/of publiek-private samenwerking. Omdat de
betrokkenheid nog relatief beperkt is rijst de vraag of deze zou moeten worden gestimuleerd.
Het kopiëren van beleidsinstrumenten zoals die in het buitenland worden gehanteerd lijkt
niet de oplossing; publiek-private samenwerking lijkt eerder gebaat bij goede communicatie
(bijvoorbeeld over de precieze financiële bijdrage van de private sector) en een goede balans in de
taakverdeling tussen de publieke en private sector.
In de toekomst blijft onderzoek naar openbare ruimte van groot belang. In de meeste
Nederlandse binnensteden – inclusief de onderzoekssteden – is de herinrichting nog niet
voltooid. Uit het onderzoek blijkt dat de betrokkenheid van de private sector niet automatisch
leidt tot de ontwikkeling van beveiligde openbare ruimte. De Beurstraverse scoort weliswaar
hoog op fear-gerelateerde dimensies, maar zulk verscherpt toezicht geldt niet voor de overige
PPP pleinen. Het is echter ook het enige geval waarbij de private sector direct heeft bijgedragen
aan de financiering van de inrichting en het beheer van openbare ruimte. Private betrokkenheid
kan dus wél leiden tot meer toezicht en verminderde toegankelijkheid wanneer private partijen
direct zijn betrokken bij de financiering. Verder onderzoek naar deze relatie is noodzakelijk,
inclusief meer cases waarbij de private sector een directe financiële bijdrage heeft geleverd.
215