van chuong thi phu annam 1919+1923

(Võ Văn Tuấn).
Ấy là một bài phú ông cứ nhơn kia tên là Võ Tuấn, đã làm đời Tự Đức thập niên;
song vì lâu năm tam sao thất bổn, tôi coi lại có sai đi nhiều, bèn ngụ ý mà đặt lại ra
đó; để làm mẫu cho ai nấy đặng hiểu phú vô vận phải làm thể nào.
Xét trong mẫu gương đó thù đủ rõ thứ phú nầy chẳng có hòa vận, chỉ buộc đối đáp
cho xát ý nghĩa cho trọn trắc bình mà thôi.
Lại có vế hai câu liên đối, có vế bốn cây hay là sáu câu cách đối. Sau hết thì có vế
chữ rốt trắc, có vế thì chứ rốt bình mà thôi.
Thứ phú nầy cũng hay như thứ phú khác, mà dễ hơn: vì khỏi lo hòa vận. Ai mới tập
làm phú thì nên tập cách nầy đã; khi đã quen việc đối đáp, thì lại tập làm phú hòa
vận, như sẽ dạy trong mấy điều sau nầy.
ĐIỀU THỨ II
DẠY CÁCH LÀM PHÚ NHỨT VẬN.
80. H. Phú nhứt vận phải đặt làm sao?
T. Phú nầy đặt cách như văn tế, là cứ giữ một vận từ đầu cho đến cuối nơi tiếng cuối
trong mỗi vế. Vận ấy muốn chọn trắc bình mặc ý, song phải cứ một vận ấy hoài. Vậy
hãy chọn những vận dễ cho đặng nhiều tiếng mà hòa vận; thường vận a, an, ang, e, i,
o, ô, ơ, u gặp đặng nhiều tiếng. Còn các câu thì đặt liên đối cách đối xen lộn như đã
nói trước nầy. Cho dễ hiểu thì hãy xem các ví dụ sau nầy.
Ví dụ 1: Phú vận bình (dĩ bình vi vận).
Kiều vật tầm nguyên phú.
- Hỡi người hữu trí,
Chớ khá vô tình.
- Mắt xem qua thoáng nhìn bấu thế giái,
Lòng nghiệm lại át biết Đấng tạo thành.
- Kìa trời nọ cao xa,
Nhựt nguyệt tinh thần đẹp thay là đẹp;
Nọ đất kia dày rộng,
Giang sơn vũ trụ xinh rất đỗi xinh.
- Chớn chở kìa cây ấy đá;
Sơ le nọ bãi nầy gành.
- Chờn vờn hùm xổm dòi ngàn,
Lừng lẫy tiếng loan giọng phụng;
Uốn éo rồng đoanh mấy khúc,
Lao xao sóng ngạc tăm kình.
- Tiếng búa tiều phu xang lạc chạc,