You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Luận về câu: chẳng ham vựa lúa anh đầy,<br />
Ham ba hàng chữ nho tày thế gian.<br />
Gái vừa trang gái thú, trai đến lúc định hôn, nếu mà biết liệu cho khôn, thì mới kể là<br />
hiền nam thục nữ. Thế thường <strong>thi</strong>ên hạ quen nói rằng: “Gái tham tài, trai tham sắc”.<br />
Đó là câu chê gái lấy chống không biết phép, trách trai cưới vợ chẳng biết đàng. Sách<br />
có nói rằng: giao tài nhơn nghĩa tuyệt; có nơi lại rằng: lệnh sắc tiền hỉ nhơn. Mà gái<br />
trung trinh thục nữ, dầu không biết chữ cũng có biết suy, nên đến kỳ điệp nhắn tin<br />
qua, nhạn đưa thơ tới, thì gái bèn đáp một câu mà rằng: chẳng ham vựa lúa anh đầy,<br />
ham ba hàng chữ nho tày thế gian. Ấy là lời tuy nghịch nhĩ mà hẳn thật trung ngôn,<br />
nói như vầy mới rằng biết so hơn tính <strong>thi</strong>ệt, biết nghĩ trước xem sau: biết câu phú giả<br />
phù vân, biết chữ sĩ kiêm bá nghệ.<br />
Vã chăng vựa lúa đầy kíp chầy cũng lưng, hòm tiền sâu trước sau cũng cạn; thêm<br />
thay ghe nỗi trần phiền, lại để đời mang danh bạn ác. Kìa xem mấy chủ tài gia, mấy<br />
ông điền bộ, luống những là vất vả lao đao, có của tiền mà những thần hao tâm tổn.<br />
Chưa có muốn làm ra cho có, có rồi lại cấp củm khắc khe; ăn không no bụng, ngủ nõ<br />
ăn thân; nằm nghe chó dậy sủa vâu vâu, mình cũng đồng dậy kêu la hấy hấy. Sang<br />
chi đó mà thèm, sướng chi đay mà mợt?<br />
Chữ rằng: phú giả tranh chi phủ: giàu có là chốn tham tranh, những chắp đầu cá hóa<br />
đầu tôm mà làm nên quan dài quan vắn để biêu danh rằng: vắt nước vặn chày. Thêm<br />
thay buộc cổ mèo treo cổ chó, để tạo lập ruộng cạn sâu mà mang tiếng rằng: rán sành<br />
lấy mỡ. Đó là vựa lúa anh đầy, hòm tiền anh đặc. Song tiền tài phá nhơn ngãi. Ngạn<br />
ngữ đó họ còn ngâm, gái khôn đây rày đáng nhớ. Chớ rằng: phú quí da nhơn hội, mà<br />
tìm đến nơi cửa nhà giàu. Hội là hội đến kiếm vay, hội là hội rình trộm cắp: lạ chi<br />
kho lúa đầy chuột bầy vậy vọc, đó là phú quí đa nhơn hội. Nhơn là những lũ quần xăn<br />
quá vế, áo trạc khỏi vai; nhơn là những con điền dã, những mê ăn mày: kẻ thì đến<br />
lãnh đi cầy đi cấy, đứa thì đến xin đi đòi nợ đòi nần. Đa nhơn là như thế.<br />
Còn chí như bậc kẻ sĩ: giày nhơn đội đức, nhá ngọc <strong>phu</strong>n châu. Sách cho là thế<br />
thượng chi trần, nhơn trung chi bửu. Những là quyển vàng bài bạc, quạt gió đèn<br />
trăng,cõi thánh vực dạo chơi, vườn nhu lâm thong thả, một bề nấu xử sôi kinh, chăm<br />
hút tu văn luyện lễ. Chữ nghĩa chắt trong tay vừa sẵn, gặp khoa <strong>thi</strong> nhự gót vô trường;<br />
văn giai đề trên bảng rỡ ràng, về bổn xã đẹp mày nở mặt. Kìa quạt phất lọng trăng,<br />
màn giăng cờ xổ, <strong>van</strong>g dầy pháo nổ bên tai, thứ lớp lễ dâng trước mặt. Đó là mới lúc<br />
vinh qui bái tổ, còn đến khi thăng bổ làm quan, thì nói sao xiết bề phước lạc. Ông ra<br />
chốn công đường xử việc, người bẩm người thưa, tên nhà giàu cũng đứng hầu khép<br />
nép; bà vào trong tư thất ghỉ ngơi, đứa hầu đứa quạt, thẳng cày ruộng chớ tới nghênh<br />
ngang. Ông nạt một tiếng, liền ứng vâng, vâng, dạ, dạ. Ra đi võng lọng vinh <strong>van</strong>g, ai<br />
ai cũng chào xưng Bà lớn; ở nhà giày hoác lác, thảy thảy đều cúi phục lệnh trên. Chí<br />
công giúp nước tận lực phò vua; việc cửa nhà có lộc trên ban xuống, tiền có tiền, lúa<br />
dư lúa, cần chi xung xăng cuốc nguyệt cày sương, hay là láu đáu trèo non lặn suối<br />
mới có lúa có tiền. Ấy là vợ phụng chồng loan, nhà lan cửa quế; song thân phước lạc,<br />
phước tới ông bà phước lưu con cháu. Ông bà cũng rạng anh ông hầu bà cụ, con cháu<br />
thì đặng gọi cậu ấm thầy viên. Thôi, nói làm chi cho dài chuyện, kể sơ lược cũng vừa<br />
nghe; ấy một bức liễu đào, hai bên anh yến, một bên thì vựa lúa hòm tiền, một bên thì
Change language