van chuong thi phu annam 1919+1923

Bất cố nguyên, bất tầm chính lộ,
Chính lộ trước sau hằng hằng có,
Đạo xuất ư Thiên, nguyên là đó;
Nhiều kẻ ngâm thơ mà chẳng rõ;
Không căn nguyên ai sinh tiên tổ.
Nhìn tiên tổ căn nguyên chẳng ngó,
Hoạch tội vu Thiên cầu ắt khó, 32
Vậy hãy hồi tâm suy cho tỏ,
Kẻo còn tin dị đoan chi nố,
Dị đoan rày hẵn nhiều vô số,
Đạo lành có một từ kim cổ,
Đạo ấy ơn trên hằng bảo hộ,
Chẳng hễ khuy khuyết chẳng hề đổ,
Vua quan bắt bớ đà quá ngộ,
Khác thể đua nhau trừ nguyệt cỏ,
Kẻ thì đào bới người thì nhổ,
Quở phạt ngăm đe như sét nổ,
Lung lay lắc động dường dông tố,
Song đạo muôn năm hằng cứ trỗ,
Mở rộng khắp nơi ngời khắp chỗ,
Bời xuất ư Thiên bền kiên cố, 33
Vậy hãy vâng noi đừng ganh gỗ,
Noi giữ cho bền đừng bám bỏ.
ĐOẠN THỨ HAI
DẠY VỀ CÁCH LÀM THI CÚ.
48. II. Thi cú nghĩa là làm sao?
T. Là một vài thơ có hạn lệ mấy câu, mỗi câu có mấy chữ, mỗi chữ lại đối nhau cho
trúng luật mẹo.
Thứ nầy khó hơn vãn, cho nên không phải đặt dài. Người văn chương hay dùng thứ
nầy lắm; hoặc khi gởi thăm nhau, hoặc mầng cho nhau một việc gì, hoặc luận tắt về
một việc gì, hay là vẽ tắt phong cảnh về một chốn nào. Song phải làm cho khéo khỏi
31 Tri nguyên bất cố: Biết đấng đầu cội rễ mà chẳng đoái đến.
32 Hoạch tội ư Thiên vô sở đảo: đã phạm tội mất lòng đến Trời thì không biết cấu cứu nơi nào được.
33 Chữ cố nầy trung vận với chữ cố trước, vì nho viết chữ khác nhau.