van chuong thi phu annam 1919+1923

2. Trạng kể căn do cho đích xác,
Đối khai thượng hạ chớ sai ngoa;
3. Luận bàn mọi lý thêm minh bạch,
Trên dưới hai câu cũng xứng hòa,
4. Sau kết vài lời cho hạp ý,
Nên bài phong hóa dạy người ta.
53. H. Thơ tứ tuyệt phải làm thể nào?
T. Phải làm bốn câu mà thôi; mà bốn câu ấy giống như cặp phá và cặp trạng trong thơ
bát cú. Muốn mở bình và mở trắc mặc ý, lại có đối đáp cũng hay, bằng không cũng
nõ hệ.
Thơ nầy quen dùng khi đặt tuồng hay là câu thai.
Ví dụ 1. Thơ người dệt cửi (Mở bình)
1. Thấy dân rách đói chạnh lòng thương,
Ngồi dựa trên không sửa mối giường;
2. Tay ngọc phóng đưa thoi nhựt nguyệt,
Gót son lần đạp máy âm dương.
Ví dụ 2. Thơ con ếch (mở trắc).
1. Con ếch bốn chơn chẳng mỏ mồng,
Cớ chi bợm rượu gọi gà đồng?
2. Lúc nằm đáy giếng than trời hẹp;
Nhảy khỏi lên bờ thấy rộng không.
54. H. Thơ liên hoàn là làm sao?
T. Là khi làm nhiều bài thơ kế tiếp nhau hoặc là bát cú hay là tứ tuyệt; mà đặt thể nào
hai tiếng cuối bài thứ 1 lại làm đầu bài thứ 2; đoạn hai tiếng cuối bài thứ 2 lại làm đầu
bài thứ 3 v.v. Cứ vậy hoài cho đến khi câu kết bài sau hết là câu mở bài thứ nhứt hay
là ít nữa là hai tiếng sau hết là hai tiếng đã dùng mà mở đầu bài thứ nhứt. Ví dụ:
Bài thứ 1 kết:
Miệng cọp hàm rồng chưa đủ chọc
Khuyên đoàn con trẻ chớ thày lay.
Bài thứ 2 mở:
Thày lay lại muốn chác danh nhơ,
Ai mượn mình lo việc bá vơ, …
Nói vậy đủ hiểu không cần làm ví dụ cho dài.
55. II. Trong một bài thơ có khi nào câu hoàn kết lặp lại câu khai đề chăng?
T. Có, nhứt là làm bài tặng, bài mầng, bài chúc v.v. Ví dụ: