Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
T. Cũng phải làm như truyện thật; song phải bày chuyện cho hay cho có ý vị mới<br />
được và chủ ý dạy một điều gì về phong hóa; bằng không thì ra lạt lẽo vô duyên.<br />
Muốn xem gương bài thuật truyện thì hãy xem các sách sử, sách hạnh, sách phong<br />
hóa điều hành, sách truyện đời xưa, sách de la Fontaine, sách Fable de Phèdre, v.v.<br />
III. VỀ CÁCH LÀM BÀI DIỄN HOẠCH.<br />
69. H. Bài diễn hoạch là chi, có mấy thứ?<br />
T. Bài diễn hoạch (Description) là bài bày giải hình thể sự gì ra trước mặt như bức<br />
tranh xem trong trí.<br />
Vậy có bốn thứ bài diễn hoạch:<br />
1. Diễn hoạch phong cảnh địa cuộc một nơi nào, hoặc nhà cửa, lầu đài, v.v. Tiếng<br />
Langsa gọi là Topographie.<br />
2. Diễn hoạch về dung nhan một người nào hay là một loài nào, tiếng Langsa gọi là<br />
Tropographie.<br />
3. Diệc hoạch về thói nết hoặc tốt hoặc xấu một người nào, dân nào, tiếng Langsa gọi<br />
là Éthopée (Éthologie, éthographie).<br />
4. Diễn hoạch về trí tuệ tài năng một người nào trong việc bài vở văn chương, tiếng<br />
Langsa gọi là Description littéraire.<br />
70. H. Bài diễn hoạch phải làm thể nào?<br />
T. Phải làm cho xứng ý hạp lời và cho có thứ tự.<br />
a. Cho xứng ý nghĩa là mỗi bài mình phải chú ý về một việc chi, rồi chọn lựa những<br />
điều giúp về ý ấy, cong điều chi vô can thì chớ đem vào mà hư bài. Ví dụ diễn hoạch<br />
về một trận giặc nào chủ ý khen quân gia mạnh bạo tài nghề, thì diễn cách khác; mà<br />
có ý chê việc giặc giã là điều dữ dằn gớm guốc thì diễn cách khác. Vậy nói tắt rằng:<br />
làm bài diễn hoạch phải lo chủ một ý rồi thì chọn những điều giúp về ý ấy.<br />
b. Cho hạp lời nghĩa là phải lựa tiếng cho tươi tắn mặn nồng theo việc ấy. Thứ bài<br />
nầy thì ưa dùng những tiếng văn hoa và épithètes cùng các figures, nhứt là antithèses<br />
và comparaisons.<br />
c. Cho có thứ tự cũng như trong các thứ bài khác. Hãy xem bài pháu “Kiến vật tầm<br />
nguyên” và bài phú “ngã ba hạc” trong quyển thứ II về <strong>thi</strong> phú. Nay cũng chỉ dạy ít<br />
bài làm gương.<br />
1. Vẽ phong cảnh hang đá Chùa nghe.<br />
“Gẫm xét xung quanh bầu thế giái, ắt là phải biết Đấng chí tôn: nhìn xem trên dưới<br />
cuộc tàn khôn, há nở chẳng khen quyền tạo hóa. Kìa xem ở tỉnh Quảng Bình tại xứ<br />
Chùa nghe, có một hang đá rất nên là đẹp, phải đi thuyền mới vào đó đặng, vì hang<br />
ấy là một hói thông ra ngoài sông. Khi quay thuyền vào hói, thấy xa xa ngờ là một<br />
cống nhỏ hẹp, vào tới nơi ngó tợ biển với trời; xem lên thấy đá xanh biếc biếc như<br />
mây, ngó xuống chộ nước sắc dờn dờn như lá, cao chừng 30 thước, sâu độ ba bốn<br />
tầm. Phía tả như vách cao lựng lưng chẳng có bờ, phía hữu có bậc đá lài lài thành một<br />
bãi; đứng đó lấy đá nhỏ quăng qua bên kia chẳng thấu.
Change language