van chuong thi phu annam 1919+1923

97. II. Cung hát tẩu mả. Khi nói việc gấp, khi thúc ngựa chạy, thì hát cung nầy.
Cách đặt cũng như cung hát bắc; song phải lựa tiếng chỉ sự mau.
Ví dụ: “Sách mã bôn ba lai đáo xứ;
Gia tiên đoạt lộ tẩu như phi”.
98. III. Cung hát Bạch. Hát chỉ sự nghiêm, cho nên nghe giọng nghiêm trang pha
nam pha bắc. Kiểu đặt thì cũng như đặt bài hát bắc.
NOTA. Cung hát Bắc, hát Bạch, hát Tẩu Mã, thì thường quen đặt bằng chữ Nho hết.
99. IV. Cung hát Nam. Quen gọi là Nam bằng (mà phân biệt cùng với Nam ai là
cung Thán hay là cung Nam ai trong bản đờn). Cung nầy dùng khi hát việc buồn, hay
là khi đi đàng thanh vắng thở than một mình. Kiểu đặt thì như vãn lục bát.
Ví dụ: “Ra về lụy ngọc chứa chan,
Cảm thương sư phụ, không an tấm lòng.
(Tuống Lý Thiên Long).
Có khi cũng đặt cách như hai câu thứ nhứt thứ hai trong vãn bảy.
Ví dụ: “Chi sá xương tàn cốt rụi,
Thân bao nài bờ bụi cỏ gai”.
NOTA. 1. Trong Tuồng khi có đề chữ rằng: Vãn viết, thì ấy là chỉ cung hát Nam.
NOTA. 2. Có nhiều kẻ hay lấy hai tiếng rốt trong câu nói, mà làm đầu câu vãn; hoặc
lấy ba bốn tiếng rốt câu nói, mà làm mấy tiếng rốt trong câu thứ nhứt bài vãn. Ví dụ::
Phàn công viết: “Quân, lệnh truyền quân sĩ,
Xa mã nghiêm trang,
Ó nhứt lệnh huy hoàng,
Đến xưng vương Sơn Hậu.
Vãn viết: “Sơn Hậu xưng vương một thuở,
Chữ vi thần điều đỡ biên cương,
Chí lắm an nghiệp Tề vương,
Ngàn năm bia tạc Miếu đường thơm danh.
Quân viết: “Đường khứ lai như noi giá mỏng,
Nẻo hành tàng tạ tới vực sâu;
Tạ bổn quan an tại bữu lâu,
Thần hạ nguyện tận tâm nào nại.
Vãn viết: “Thần hạ tận tâm nào nại,
Cúi đầu từ an tại dinh lang”.
(Tuồng Sơn Hậu).