van chuong thi phu annam 1919+1923

5. Nếu mỗi phần có bảy chữ, thì hòa vận nơi chữ thứ ba, thứ bốn hoặc thứ năm, hay
là thứ bảy phần sau.
Ví dụ:Vật không nuôi, năng đòi năng khẻ;
Con không đẻ, chẳng bế chẳng thương.
Thiện nhơn bất thiện nhơn chi sư,
Bất thiện nhơn thiện nhơn chi tư 23 .
178. II. Khi hai phần chẳng cân. 1. Nếu phần sau hơn phần trước một chữ mà thôi và
phần trước vắn (hai, ba chữ) thì giữ cách hòa vận như dạy trước nầy cũng đặng, vì kể
cho hai phần cân nhau.
Ví dụ: Gần nhà giàu, đau răng ăn cốm.
Bằng phần sau dài hơn phần trước hai ba chữ thì thường hòa vận nơi tiếng ở trước hai
chữ cuối trong phần sau.
Ví dụ: 1. Không thầy, đố mày làm nên.
2. Biết thì thưa, không biết thì dựa cột mà nghe.
3. Ăn vỏ dưa, thấy vỏ dừa mà sợ.
Ấy nói sơ qua một tí điều cho hiểu cách thức nói lối; cách ấy thiên hạ năng dùng
trong các câu ví, câu tục ngữ v.v.
Mấy đoạn trước nầy gọi rằng: thi phú nhập môn vì dạy những điều phải biết trước khi
làm thi phú, như thể dọn đường cho đặng vào trường thi phú.
Mấy đoạn sau nầy sẽ dạy cho biết cách kiểu làm thi phú, từ thứ dễ lần tới thứ khó.
PHÚ THI QUI PHÁP
Dạy cách kiểu làm vãn vè, thi cứ, văn phú, hịch, tuồng.
ĐOẠN THỨ NHỨT
Dạy về cách làm vãn vè.
35. H. Vãn về là đí gì?
T. Vãn vè là những bài có từng câu có chừng mấy chữ, có hòa mấy vận để nghe cho
êm tai; song không buộc đối đáp gì. Vãn với vè cũng là một thứ; song tiếng vè chỉ
những bài hèn hơn, như những bài con nít đặt khích kẻ nọ người kia, v.v.; còn vãn là
những bài trọng hơn, như vãn sinh nhựt, vãn Giáng Sinh, v.v., còn tiếng ca theo chữ
thì hiểu về các bài hát theo cũng đờn tàu, như bài ca kim tiền, ca lưu thủy, ca tứ cảnh,
v.v.
36. H. Có mấy thứ vãn?
T. Thường có bốn thứ, là: vãn hai, vãn tư, vãn lục bát, vãn thất ngôn. Vậy sữ nói
riêng từng thứ vãn ấy cho rõ luật mà đặt.
ĐIỀU THỨ I
23 Kẻ lành làm thầy dạy kẻ dữ, kẻ dữ lại giúp đỡ kẻ lành.