Euskal prentsa herri proiektua da - Euskara

VI. Atala. katea ez da eten
Euskalerria) kidea egin bait zen, hilabetetan PNVkoa izan ondoren. 1101895.ez geroztik
Aranarengandik urrundua zen Azkue.
Euskaltzale, Hego Euskal Herrian euskara hutsez egindako aldizkari oso lehena da.
Euskal Herrian badago lehenagorik, nahiz eta askoz ere urriagoa izan (bi ale izan zituen) J.
A. Chahoren Uscal-Herrico Gaseta (1848) Iparraldean alegia. 111 Hurrengoa, 112 Louis
Etcheverry xuriak, M. H. Berdoly gorriaren Le Réveil Basqueren (1886) erantzunez,
argitaratutako Eskualdunak dugu, (1887) berriz, baina honek beti eskeintzen zuen zatiren
bat frantsesez Azkueren Euskalzale kalera egin zuen garaian eta gerora. 113 Frantziako
legeak horrela behartuta izanarren, esan daiteke, Azkuerena zela, momentuz, Euskal
Herrian zegoen euskara hutsezko aldizkari oso bakarra.
Kaleratzearekin batera argi uzten du Azkuek: "euskerea zabaldutea", 114"euskerea
gaisoari gora ta gora bultz egitea" 115 dela bere xederik bakarra. Bederatzigarren
110 Ikus Corcuera, ob.aip. 289 eta adibidea ematearren, Sotaren lagunek -"fenizioek"- ateratzen
zuten "Euskalduna" aldizkariak (1901-XII-8) pozez agurtzen du Euskaltzale-ren irteera.
111 Ikus Knörr, Enrique, De cuando se hacían periódicos vascos en California, Diario Vasco, 1990-
II-11. Hau, euskaltzale arabarrak baieztatu zidan 1991-III-1ean berak niri zuzendutako gutunean,
neronek Herriz Herri aldizkarian (1990-III-8) hori buruzko artikulua ikusi eta urte beteren buruan
galdezka joan nintzaionean. Berak agindutako liburuaren zain gelditzen naiz. Orduan baieztatu
nuen, bidebatez, aspaldidanik segitzen nuen aztarna, hots Californian eman zirela argitara
euskarazko bi aldizkari: bata, Escualdun Gazeta (Martin Biscailuzek 1885ean) eta bestea,
California-ko Eskual Herria, Jean-Pierre Gotynok 1893ean). Tartean, ororen gainetiko Eskualdunak
(1887).
112 Hau guztiau idatzirik nuela, Javier Díaz Nociren doktorego tesian, Euskarazko prentsa XX.
mendean (1919-1937). Euskal kazetaritzaren sorrera eta garapena, UPV, 1992, 221 or., ikusi ahal
izan dut, Pariseko Biblioteka Nazionalean aurkitzen den Gure Izarra (1888) dagoela oraindik
tartean. Eskerrak ematen dizkiot Diaz Noci kazetari eta ikertzaile prestuari inolako eragozpenik
gabe, zenbait konprobazio egiteko, bere testua utzi didalako.
113 Ikus Mokoroa, Justomari, Zarrak berri, Euskalzale, facsimil edizioa, Sendoa, 1982 eta Akesolo,
Lino, Albistearen sorrera, ZER 1979, 17 zb., 8-9 or.
114 Euskalzale, 1897,-I-3, Euskalzale nor dan. Aipatu edizioan.
115 Irakurkerea, Euzkalzale, 3 zb.
308