Euskal prentsa herri proiektua da - Euskara

VI. Atala. katea ez da eten
Euskararekiko jarrera debekatzailea ez zen erabatekoa izan, noski, Zeruko Argia
eta Argia, adibidez, bere bidean jardun ziren. Debekua indar politikoekikoa izan zen batez
ere. Euzkadi-ren kasuan, adibidez, 1923-IX-12tik 1926-VIII-21ra desagertu egiten dira
euskal atalak. Kirikiñok, adibidez, debekua publikoki baiezten du Ojanguren batek euskal
atalak birregiteko eskatzen diolarik. 215
Gauza bera suertatzen da La Voz de Navarra egunkarian non Fermin Irigarai
"Larreko", "Basoko" eta Jose Agerre "Gurbindo" euskararen alde ari ziren astean behin
"Euskal Gaiak" sailean euskaraz eta "Pro-euskera" sailean erdaraz. 1930tik aurrera astean
hiruzpalau zati agertzen dira Manezaundi, Irular, Irurlagun, Larreko eta Agerreren eskutik.
216
Eusko Ikaskuntzak Primo de Riveraren diktadurari aurre ta eraso egin ziola gauza
finkatua da historiografian. Kultura mailan politikoki egin ziona interesatzen da lerrootan.
Eusko Ikaskuntzak, bere lan guztiak, ikuspegi politiko batean kokatzen zituen:
autonomismoan. Estornes Zubizarreta anderearen ikerkuntz-ondorioak begiratuz hauxe
dakus: "La SEV surge en 1918 merced al apoyo mayoritario de todas las fuerzas
autonomistas del país en movimiento desde 1917(...) Pretende -y llega a ser- una entidad
unitaria de los vascos de Francia y España, suprapartidista, aunque, en absoluto,
apolítica, restauracionista de la personalidad del País Vasco(...) Su vida no será el plácido
discurrir propio de una Sociedad cultural separada de su entorno sino que, bien al
contrario, tendrá sus miras atentamente situadas sobre el devenir político (...) En su
equipo directivo predomina, durante la dictadura, una mayoría vasquista, sin adscripción
215 Ikus, Euzkadi, 1925-V-22 eta 1925-VI-17.
216 Ikus Zabaleta, Patxi, Jose Agerreren omenez, Euskera, XXXV zb.,1991-I, 105-113 or.
350