Euskal prentsa herri proiektua da - Euskara

VI. Atala. katea ez da eten
Aitzitik ororen gainetik El Día-ren kasua (1930-VI-1/1936) da eredugarriena,
apustu eta erabakitasunaren ezaren susmoa finkatzeko alegia. Eta hori belaunaldi oso baten
ilusioa eta garra segitzen jakin ez zutelako: gradualismo elebikoa hobetsiz.
Nazionalismoaren kultur buruzagitza esplizitoa eta errekonozitua Jose Ariztimuño
"Aitzol" apaiz tolosarrak zeukan. 302 .
Euskaltzaleak eta bereiziki Jose Mari Agirre "Lizardi"k harrotutakoa ikusi
ondoren, El Día-ren sorrera, nazionalismoaren garaipena baino euskal abertzalegoaren
iraina da. Ukaezina da El Día Gipuzkoan Euzkadi Bizkaian hainakoa zela. Oso joku ona
eman zuen La Voz de Guipuzcoa errepublikazalea, La Constancia integrista katolikoa,
Pikabearen El Pueblo Vasco autonomizalea, La Noticia eskuinekoa, El Diario Vasco
'Renovación española'-ren ingurukoa. De la Granja eta Garitaonaindiak 303 10/11.000ko
tirada ematen diote. Garaiko giroa ondo ezagutuz, Aitzolek eta Pío Montoyak partidukoa
izango ez zen egunkari bat egitea inposatu zuten buruzagi nazionalisten kontra. Prentsa
independientearen bidea aukeratu zuen Aitzolek. 304
Halere, Aitzolek berebiziko garrantzia ematen dio iharduera politikoari. "El
porvenir del euskera" artikuluan Aitzolek honoko hau dio "Nosotros concedemos un valor
grande siempre, pero muy relativo, al esfuerzo privado en cuanto al resurgimiento de los
idiomas populares(...) Mas el progreso notable, el empuje arrollador, el que de una vez
302 Ikus Otaegi, Lurdes, El proyecto cultural de Aitzol, in A.A. Aitzol en su tiempo, Fundación
Sabino Arana, Bilbo, 1990, 29-43 or. eta Otaegi, Lurdes, "Hitzaurrea" in Lizardi, Xabier, Kazetari
Lanak, ob. aip. 18 or.
303 De la Granja eta Garitaonaindia, ob. aipatua.
304 Ugalde, Martin, Biografía de Aitzol, in Aitzol, Idazlan Guztiak, Erein, Bilbo, 1987, 42-44 or. Ikus
baita ere Saiz de Valdivielso, ob.aip., 212 or. etab.
376