Generieke Kennisbasis Tweedegraads ... - 10 voor de leraar

1. Leren in diverse contexten
1.0 Toelichting
Het concept ‘leren’ kan op verschillende manieren worden begrepen. Leren kan worden
gezien als een proces waarbij iemand zijn gedrag verandert onder invloed van beloningen.
Het is ook mogelijk om leren te beschouwen als een proces in de hersenen, dat vergelijkbaar is
met informatieverwerking in een computer. Zo zijn er allerlei manieren om naar het verschijnsel
‘leren’ te kijken. In de geschiedenis zijn de opvattingen over leren ook steeds veranderd.
Kennis van die opvattingen en de historische ontwikkeling in de sociale wetenschappen helpt
docenten om tot een eigen goed onderbouwd perspectief op leren te komen. Met dat perspectief
kunnen docenten kiezen voor een verantwoorde didactische of pedagogische aanpak in een
bepaalde situatie. Ook maakt gezamenlijke kennis van leertheorieën het mogelijk om met
collega’s van gedachten te wisselen over een effectieve didactische of pedagogische aanpak.
Dit domein beperkt zich tot perspectieven op leren. De algemene didactiek wordt uitgewerkt in
domein 2. Voor de vakdidactiek verwijzen we naar de betreffende kennisbases van de vakken.
De volgende subdomeinen worden onderscheiden: (1) Het concept ‘Leren’, (2) Visies op leren,
(3) Cognitie, werking van de hersenen en leren en (4) Leerling-kenmerken.
1.1 Het concept ‘leren’
1.1.1 Omschrijving
Dit subdomein bevat een oriëntatie op het begrip ‘leren’. Als leren wordt gezien als het
veranderen van gedrag door prikkels van buitenaf, levert dat een andere didactiek op dan
wanneer leren wordt gezien als het ‘geven van betekenis’. Ook is het zinvol om te kijken naar
de wijdere context waarin wordt geleerd, zoals buitenschools leren en leren op de werkplek.
Verder bevat dit subdomein een categorisering van leerinhouden.
1.1.2 Kernconcepten en –methodieken
Kernconcepten
• Visie op en definitie van leren en leerprocessen
met aandacht voor verschillende
leergebieden, leren als het construeren
van nieuwe kennis op basis
van voorkennis en duurzame verandering
in gedrag, kennis, vaardigheden en
houdingen.
• Vormen van leren, in diverse contexten,
zoals; leren als het geven van betekenis,
formeel leren en informeel leren, ook
impliciet en expliciet leren, bewust
leren en onbewust leren, intentioneel
en incidenteel leren.
• Verschillende ingangen voor leren
zoals leren vanuit abstracte inzichten,
leren vanuit concrete ervaringen, leren
16 | Generieke kennisbasis Tweedegraads lerarenopleidingen
vanuit reflectief observeren en/of actief
experimenteren.
• Leren in een niet-schoolse setting,
zoals werkplekleren.
• Verschillende leerdoelen: cognitief,
sociaal-affectief, psychomotorisch en
metacognitief leren.
• Taxonomieën van kennis, vaardigheden
en beheersingsniveaus.
Kernmethodieken
• De kernmethodieken in dit subdomein
zijn de manieren om verschillende
soorten leren tot stand te brengen.
Die methodieken vallen onder het
domein didactiek en pedagogiek.