Generieke Kennisbasis Tweedegraads ... - 10 voor de leraar

1
1.3 Cognitie, werking van de hersenen en leren
1.3.1 Omschrijving
Er is steeds meer bekend over de manier waarop de hersenen van belang zijn voor het leren.
Hersenonderzoek toont aan dat de hersenstructuur tot na het twintigste levensjaar rijpt.
De volgorde waarin hersendelen rijpen, lijkt steeds dezelfde te zijn, maar het moment waarop
hersendelen zijn gerijpt, kan sterk variëren. De adolescentie is bij uitstek een periode om
allerlei vaardigheden te trainen en te gebruiken; de hersenen hebben een extra grote flexibiliteit,
waardoor er gemakkelijk nieuwe dingen geleerd kunnen worden. De omgeving, zoals
ouders en docenten, kan invloed uitoefenen op het rijpingsproces en het proces sturen: het
puberbrein is ‘under construction’. Kennis van de hersengebieden en hun functies en de
relatie tot het leren van de adolescent is daarom een factor voor doelmatig handelen van
de school en de docent. Hoewel hersenonderzoek enorme vooruitgang boekt, is veel kennis
nog niet uitgekristalliseerd. Daarnaast leidt de populariteit van hersenonderzoek soms tot
een overdaad aan pseudowetenschappelijke en zelfs foutieve informatie, soms rechtstreeks
gericht op het onderwijs. Een startbekwame docent moet in staat zijn om daarin het kaf van
het koren te onderscheiden.
1.3.2 Kernconcepten en methodieken
Kernconcepten
• Fysiologische werking en ontwikkeling
van de hersenen op basis van leren en
groei met aandacht voor plasticiteit1 .
• Kenmerken van enkele basale
geheugensoorten zoals zintuiglijk
geheugen, werkgeheugen, lange
termijn-geheugen (episodisch geheugen
en semantisch geheugen) en enkele
didactische implicaties.
• Informatieverwerkingsmodel met
aandacht voor opname, opslag en
terugzoeken/vinden van leerinhouden.
• Visies op intelligentie en verschillende
20 | Generieke kennisbasis Tweedegraads lerarenopleidingen
dimensies en aspecten daarvan,
zoals metacognitie en meervoudige
en sociale intelligentie.
• Relaties tussen aanleg en invloed van
de omgeving op de ontwikkeling van
talenten.
Kernmethodieken
• Signaleren van en omgaan met
cognitieve overbelasting door
gedoseerd aanbod van informatieen
ervaringsworkload in de school- en
beroepspraktijk.
1. Basale inzichten met betrekking tot de vorming van synapsen en engrammen, overproductie en pruning,
plasticiteit in hersenontwikkeling, de structuur van de hersenen en de functies van de hersengebieden en de
variabiliteit en disbalans in rijping van hersengebieden.