Net Werk voor de Geschiedenis van Hygiene en Milieu, 1999-2001 ...

van het aantal auto’s, daarvoor is
gebruik gemaakt van opgaven in diverse
jaargangen van De Kampioen.
Over de betrouwbaarheid daarvan
worden we niet ingelicht. Op grond
van deze gegevens zouden in 1905
ruim 900 auto’s in ons land hebben
gereden, in 1910 2.000, in 1915
ruim 4.700, in 1920 ruim 11.600,
in 1925 ca. 40.000, in 1930 meer
dan 112.500. Over dit laatste jaar
registreert het CBS echter 68.000
personenauto’s. Het lijkt onwaarschijnlijk
dat het verschil door het
aantal bestel- en vrachtwagens kan
worden verklaard.
In de paragraaf ‘De auto in het
dagelijks leven’ komen wel stukjes
voor over ‘Sociale status en automobilisme’,
‘Lonen en prijzen’, ‘Merken
en typen’, maar slechts enkele
zinnen over de maatschappelijke acceptatie
van het fenomeen automobiel.
Afgezien van langzamerhand
wat obligate opmerkingen over
achterlijke boeren en hun reacties
is hier tot nu toe weinig over geschreven.
De studie van Wolfgang
Sachs over dit aspect komt niet in
de literatuur van Bos voor, evenmin
als werken van de Amerikaan Flink
over de introductie van auto’s in de
Verenigde Staten.
Het leeuwendeel van het Paardloze
voertuig is gewijd aan het wel en
wee van de Amsterdamsche Taxameter
Automobielen Maatschappij
(ATAX), de Amsterdamsche Rijtuig
Maatschappij (ARM) en de Amsterdamsche
Rijtuig Vereeniging
(ARV). Dit onderwerp valt buiten
het kader van deze bespreking.
Aan het eind van het ‘Ten geleide’
worden lezers opgeroepen om ook
de eerder genoemde vreugden aan
anderen mee te delen, dus wie zich
aangesproken voelt, weet waar hij/
zij met zijn/haar produkten terecht
kan.
Auto’s in Nederland. Cijfers
over gebruik, kosten en effecten
(Heerlen/Deventer, 1996).
176 pp. ISBN 90-201-2969-4.
Prijs: ƒ 34,50.
Kort auto nieuws. Het autoverkeer
in Nederland rond 1960 (Amsterdam,
1996; niet in de handel).
Gijs Mom (red.), Het paardloze
voertuig: de auto in Nederland
een eeuw geleden (Deventer,
1996). 328 pp. ISBN 90-201-
2961-9. Prijs: ƒ 39,75.
Henk van Zon
De Dommel
Onverdacht natuurlijk
Een discussie.
In het Eindhovens Dagblad heeft
Bert van Polen in een aantal artikelen
aandacht geschonken aan de
theorie van de Drentse bioloog Gert
Jan Baaijens, die stelt dat 80 tot 90
procent van de Nederlandse beken
in het verre verleden door de mens
4
5
55
contactblad van de
stichting net werk voor de
744-745
geschiedenis van hygiëne en milieu
redactie: myriam d a r u
webversie: jan van den n o o r t
is gegraven. (Gert Jan Baaijens
heeft enkele jaren geleden al tijdens
een bijeenkomst van Net Werk als
lid van de werkgroep Historische
Ecologie uitleg gegeven over zijn
onderzoek.). Gert Jan Baaijens heeft
blijkbaar nu besloten dat zijn theorie
voldoende is onderbouwd om
een groter publiek daarmee kennis
te laten maken. Op 23 maart j.l.
kwam hij aan het woord in het radioprogramma
Vroege Vogels.
Hier volgt een deel van een artikel
van Bert van Polen (Eindhovens
Dagblad 25.1.1997) waarin de theorie
voor het Eindhovense publiek
werd samengevat:
Theorie van Drentse bioloog:
‘Merendeel beken is ooit
gegraven’
Het overgrote deel van de beken in
Nederland is in het verre verleden
gegraven, meent de Drentse bioloog
drs. Gert Jan Baaijens. Het gaat
misschien wel om tachtig à negentig
procent van de beken. Zelfs de
Dommel heeft volgens Baaijens een
verdachte loop. De graafwerkzaamheden
zijn waarschijnlijk omstreeks
het jaar duizend begonnen, mogelijk
al eerder. Onafhankelijke deskundigen,
gevraagd om een reactie,
zeggen dat zij de denkbeelden van
Baaijens, die werkzaam is bij het Informatie-
en Kermiscentrum (IKC)
in Wageningen, zeer serieus nemen.
Binnen het IKC, een onderdeel van
het ministerie van Landbouw en
Natuurbeheer, ondervindt Baaijens
op dit moment weinig weerklank
voor zijn theorie. Baaijens voert
aan dat zijn bevindingen belangrijk
zijn in verband met projecten voor
herstel van gekanaliseerde beken tot
meanderende beken die miljoenen
guldens kosten. Bij een verkeerde
uitvoering kunnen deze projecten
leiden tot een verdere verdroging.
In 1987 stelde Baaijens vast dat
de Baakse Beek bij Vorden in de
Graafschap een kunstmatige loop
heeft over de hoogste punten van
het terrein. Op weg geholpen door
onderzoek van andere deskundigen
kwam hij nadien tot de conclusie
dat praktisch alle Gelderse beken
kunstmatige trekken vertonen,
evenals beken in Groningen, Friesland,
Drente, Overijssel en Utrecht.
In Brabant en Limburg heeft
Baaijens nog weinig onderzoek verricht.
Van een aantal beken, zoals
de Tungelroyse Beek, staat vast dat
ze op de ‘verkeerde’ plek liggen.
Twijfels aan de theorie
Hein Elemans, Stroomgebiedsmanager
Waterschap De Dommel,
gaf in het Eindhovens Dagblad van
18-2-1997 zijn visie op de Dommel
ten beste:
Door meanders te graven kon het
kalkrijke en warme water aan de
randen van het beekdal worden
onttrokken en gebruikt voor de bevloeiing
van weidegronden. Hoewel
hij nog geen kans heeft gehad om
5
6
4/5
Net Werk 55 - maart 1997
5/6