Net Werk voor de Geschiedenis van Hygiene en Milieu, 1999-2001 ...

Daniela Bertoletti
Francesca Carlino
Cristinas Troilo
Water supplying and removal
in Genoa
De havenstad Genua heeft gebruik
kunnen maken van het door de
Romeinen aangelegde aquaduct
tot in de 9e eeuw de groei van de
stad om andere oplossingen vroeg.
Verschillende strategieën zijn toen
gevolgd om de burgers van drinkwater
te voorzien, in het bijzonder
de bouw van speciale muren, diane
genoemd, om water naar verswaterreservoirs
te voeren. Rond 1200 is
een nieuw aquaduct gebouwd. Het
stadsbestuur had de controle over
drinkwater in handen, met een uitvoerige
regelgeving en regelmatige
inspecties ter handhaving daarvan.
De distributie van water was duidelijk
onderworpen aan de heersende
maatschappelijke hiërarchie: de
oligarchie werd met waterleidingen
voorzien tot in de huizen, het volk
moest naar de fonteinen. Watertekorten
leidden in de 17e eeuw tot
het zoeken naar nieuwe bronnen en
het verlengen van de toevoerleidingen.
Pas in de tweede helft van de
negentiende eeuw is de traditionele
watervoorziening structureel veranderd.
De afvoer van vuil water in Genua
is sterk bepaald door de topografie
van de stad en de aanwezigheid
daarbinnen van beken. In de loop
der tijden is een ondergronds
netwerk ontstaan. De exacte samenstelling
van dit netwerk is niet
bekend, de auteurs hanteren hierover
een aantal werkhypothesen.
De hygiënische situatie was midden
negentiende eeuw voldoende alarmerend
en de “gezondheidskwestie”
voldoende actueel om de ingenieurs
Bizot en Gauthier de opdracht te
geven de situatie te inventariseren
en oplossingen aan te dragen. De
daadwerkelijk uitgevoerde oplossingen
waren halfslachtig en voldeden
niet. De stank in de stad en in de
haven was in het derde kwart van
de negentiende eeuw zodanig dat
het gebruik van syfons per decreet
werd opgelegd. Zuivering van het
Genuese afvalwater is echter pas in
een zeer recent verleden werkelijkheid
geworden.
Derek Keene
Issues of water in medieval London,
to c. 1300
Als het ging om water in de dertiende
eeuw, stonden voor het
Londense stadsbestuur de belangen
van handel en visserij en de doorstroming
van water voorop. Waterverkopers
voorzagen de burgers die
het konden betalen van vers water,
de rest was aangewezen op het vuile
oppervlakte water van de Thems
en stadsbeken en ook putten. Door
eb en vloed werd een flink deel
van het in de rivier gegooide vuil
weggespoeld, maar lang niet alles.
Kennis over het aantal en de locatie
14
15
62
van
contactblad van de
stichting net werk voor de
880-881
geschiedenis van hygiëne en milieu
redactie: myriam d a r u
webversie: jan van den n o o r t
putten is zeer onvolledig. Wel
is bekend dat zij zich vaak in de nabijheid
van zinkputten bevonden.
Voorschriften hierover lijken meer
betrekking te hebben op het gevaar
van zinkwater voor funderingen
dan voor verontreiniging. Bronnen
geven een beeld van het gevaar van
water in al zijn gedaanten, maar
daarnaast ook van water als vermaak.
In de tweede helft van de dertiende
eeuw was het drinkwaterprobleem
van de stad (inmiddels gegroeid
tot boven de 50.000 inwoners) zo
nijpend dat een netwerk van drinkwaterleidingen
tot stand kwam.
Sommige kloosters beschikten over
eigen leidingen. Het beheer kwam
in handen van door de bevolking
van hun wijk gekozen vrijwilligers,
de ‘wardens of the conduits’ . Het
drinkwaterleidingennetwerk kan
echter slechts een fractie van de
bevolking hebben voorzien van
bruikbaar drinkwater. De rest bleef
aangewezen op minder veilig water.
Pas in de zeventiende eeuw,
toen de bevolking de 100.000 was
gepasseerd, kwam er een radikale
vernieuwing van het drinkwaternetwerk,
met gebruik van mechanische
middelen (pompen).
Christoph Bernhardt
Zeitgenössische Kontroversen über die
Umweltfolgen der Oberreinkorrektion
im 19. Jahrhundert
Tussen 1817 en 1876 werd een der
groten waterbouwkundige werken
van de Duitse geschiedenis uitgevoerd:
de normalisering van de Rijn
tussen Basel en Worms. De vaak
optredende overstromingen, maar
ook gezondheidsbedreigingen die
men aan de Rijn toeschreef (de verspreiding
van epidemieën) speelden
hierin een rol. De werken vonden
plaats onder veel protest. Dorpsbewoners
protesteerden tegen verlies
aan grond en vertrouwden niet op
het voorkomen van overstromingen
die de nieuwe kunstmatige loop van
de rivier volgens haar bedenkers zou
brengen. Tegenover de risico’s zoals
zij die kenden kwamen nieuwe onbekende
risico’s. Ook van de kant
van bestuurders kwamen bezwaren.
Een van de tegenstanders van de
nieuwe werken was de Pruis Johan
Albert Eytelwein, die de gevolgen
van reguleringswerken van de Oder
had leren kennen en dezelfde gevolgen
voor de Rijn vreesde. In het
jaar 1825 kwamen de controversen
in een stroomversnelling. In dat jaar
publiceerde de in Mannheim wonende
Nederlander Van der Wijck
een brochure met een reeks bezwaren.
De Pruissische autoriteiten
(onder wier gezag de Rheinprovinz
viel) verzamelden in 1826 een reeks
argumenten tegen het voornemen
van de staten van Beieren en Baden.
Een daarvan was de invloed van
de werken op het grondwaterpeil.
Verder vreesde men de verplaatsing
15
16
14/15
Net Werk 62 - oktober 1998
15/16