Net Werk voor de Geschiedenis van Hygiene en Milieu, 1999-2001 ...

6
611Milieugeschiedenis
848-849
contactblad van de
stichting net werk voor de
geschiedenis van hygiëne en milieu
redactie: myriam d a r u
webversie: jan van den n o o r t
Congressen en lezingen
op de European Social
Science Conference:
Water in Scandinavië
Het thema milieugeschiedenis heeft
bij de European Social Science
Conference van maart 1998 zijn
invulling voornamelijk gekregen
door bijdragen over afval en water.
De Scandinavische landen waren
sterk vertegenwoordigd. Onderzoek
over hygiëne en milieu speelt
zich nog altijd af in de marge van
een congres zoals ESSHC, maar
wat aan onderzoek gedaan wordt
bevestigt het internationale karakter
van het negentiende-eeuwse
hygiënisme. Een Duitse chemicus,
Alexander Müller, was vanaf 1856
in dienst van de Zweedse Koninklijke
Landbouwacademie en
ontwikkelde een techniek voor het
verwerken van fecaliën tot droge
mest (poudrette). Dit onderwerp
bleef hoog op de agenda van de
Academie. Tussen 1882 en 1899
ontwikkelde de Zweedse chemicus
Lars Frederik Nilson diverse technieken
van afvalverwerking. Hij
maakte studiereizen door Duitsland
om zich op de hoogte te stellen van
de meest actuele procédé’s. Rond
1920 waren er in Zweden circa 20
gemeenten met recycling fabrieken
voor afval.
In Gothenburg is de verwerking
van fecaliën tot poudrette industrieel
ter hand genomen door
een ondernemer in 1868, enkele
jaren voordat Liernur hetzelfde in
Dordrecht deed. Net als in Nederland
bleek de mestwaarde in de
praktijk sterk af te wijken van de
laboratorium resultaten, wardoor
de inkomsten veel lager uitvielen
dan de oorspronkelijke berekeningen.
Ook in Zweden verlaagde de
toenemende toevoeging van water
de mestwaarde van de verzamelde
stoffen. Toch kon in 1890 de verkoop
van verwerkte fecaliën nog
meer dan 40 % van de kosten van
de stadsreiniging dekken en werd
dit argument nog gehanteerd om
de installatie van water-closets uit te
stellen. De internationale discussie
werd in Gothenburg op de voet gevolgd
door Elias Heyman, stadsarts
en hoogleraar in de hygiëne. Het
pneumatische Liernur-systeem was
in Zweden bekend. In 1877 promoveert
zelfs een zekere Curt Wallis
op dat systeem. In Gothenburg was
de discussie over stadsreiniging en
riolering een integraal deel van de
discussie over de hervormingen van
het gemeentebestuur.
Net Werk 61 - juni 1998 2