Net Werk voor de Geschiedenis van Hygiene en Milieu, 1999-2001 ...

7
8
over de vraag welk verleden gekozen
wordt. Men moet daarbij afwegen
of dit verleden wel past in de
doelstellingen van natuur- en landschapsontwikkeling.
Daarbij mag
de ontwikkeling van het landschap
niet gezien worden zonder de mens.
Coreferent Wouter Helmer van Stroming
BV betoogde dat bij natuurontwikkeling
in het rivierengebied
veel gebruik gemaakt wordt van
historische informatie om processen
te leren kennen. Bij de uiteindelijk
planvorming gaat het echter om de
afweging van de identiteit van het
huidige landschap tegen de nieuwe
claims op het landschap in samenhang
met de natuurlijke potenties.
Volgens Gert-Jan Baaijens van
IKC-Natuurbeheer te Wageningen
bestaan bij natuurontwikkelingsprojecten
veel misverstanden over
de natuurlijkheid van beken in het
landschap van de hogere zandgronden.
Hij wees op vele verschijnselen
die wijzen op menselijk ingrijpen in
de waterloopjes, beken lopen niet
door de laagste delen van een dal,
lijken zelfs de echte natte plekken
te mijden, meanderen niet aktief
en doorsnijden soms zelfs dekzandruggen.
Volgens Baaijens was het
hoofddoel van het gegraaf aan beken
de wens om water te kunnen gebruiken
voor het bevloeien van hooilanden.
De beken zijn volgens hem een
door menselijk ingrijpen onstaan
fenomeen. In de natuurlijke situatie
konden in de laagten uitgestrekte
kalkmoerassen worden aangetroffen.
Baaijens pleitte er daarom ook voor
om niet alle beken te voorzien van
meanders, maar ook beekdalen af te
snoeren en er weer uitgestrekte moerassen
te laten ontstaan.
Henk Wolfert, geomorfoloog bij
DLO-Staring Centrum, ging in
op onderzoek dat was verricht over
het historische meandergedrag van
kleine rivieren als de Dinkel en de
Overijsselse Vecht. Het onderzoek
was verricht om kennis te verzamelen
voor natuurontwikkeling langs
deze riviertjes. Hiervoor werd een
historische kaartanalyse uitgevoerd
en werden de afzettingen in het
rivierdal onderzocht. Er bleek een
enorme historische variatie te bestaan
tussen de verschillende rivieren
en binnen het riviertraject zelf.
Deze variatie was afhankelijk van
het waterregime en het landschap.
Bij de Overijsselse Vecht bleek dat
in het middentraject de meeste
dynamiek optrad; het advies aan
de opdrachtgever was dan ook juist
daar plannen te ontwikkelen voor
het herstel van actieve rivierprocessen.
Wolfert concludeerde uit zijn
onderzoek dat veel ruimte nodig is
voor het herstel van processen.
Joep Dirkx
WLO-Werkgroep
Historische Ecologie
54
contactblad van de
stichting net werk voor de
730-731
geschiedenis van hygiëne en milieu
redactie: myriam d a r u
webversie: jan van den n o o r t
8
9
Werk in uitvoering:
Jo Swabe
en de mens-dier relatie
(de volgende tekst bevat uittreksels
van de web-pagina van Jo Swabe op
internet.)
In March 1993, I embarked upon a
four year doctoral research project
on the relationship between humans
and other animals at the Amsterdam
School for Social Science
Research, University of Amsterdam,
The Netherlands. This project is
funded by my employers - the Amsterdam
School - and is supervised
by the Amsterdam sociologists Prof.
dr. J. Goudsblom and Dr.B. van
Heerikhuizen. The project is, however,
very much my own brainchild.
The chief focus of the project is upon
the changing nature of the relationship
between humans and domesticated
animals and the origins and
development of animal medicine.
My approach is sociological, largely
influenced by the work of Norbert
Elias and his disciples. The longterm
scope of my project reflects my
broader interest in process sociology.
My dissertation attempts to trace the
changes in human-animals relations
and evolution of veterinary medicine
from the domestication of animals,
some 10,000 years ago, to the presentday.
It is indeed an ambitious project,
that is being written in a similar vein
to Johan Goudsblom’s Fire and Civilisation
(1992). The work of the ‘world
historian’, William H. McNeill, has
also been of considerable influence
to my work, particularly with respect
to his great works The Rise of the
West (1963) and Plagues and Peoples
(1976). My project is due for completion
Spring 1997.
Key questions
1. How and to what extent have
(domesticated) animals been used
to meet human needs throughout
the course of history
2. What are the origins and consequences
of human dependency
on particular species of animals,
most particularly in terms of
health, prosperity and the advancement
of human civilisation
3. Given the extent of our dependency
upon domesticated animals
to service not only our most basic,
but also ancillary needs, it is
vital that they be kept fit and free
from disease. What measures -
both past and present - have been
taken to ensure that domesticated
animals remain of optimum utility
to people and do not threaten
the social, economic and physical
health of human communities
The current working title of my
project is ‘Animal Health and Human
Civilisation: A Historical
Sociological Account of Changing
Human-Animal Relations and the
Rise of the Veterinary Regime.’
swabe@pscw.uva.nl
http://www.xs4all.nl/~ianmacd/jo
7/8
Net Werk 54 - januari 1997
8/9