Net Werk voor de Geschiedenis van Hygiene en Milieu, 1999-2001 ...

11
12
met potentieel besmet water omspringt
van doorslaggevend belang
is. Want het is bijvoorbeeld niet zo
dat rioolwerkers om de haverklap
zulke infectieziekten verwerven.
Dat het goed kan gaan ziet men
bijvoorbeeld in Japan, waar 80%
van de riolen niet in de grond weggestopt
zitten. Maar de Japanners
gebruiken het open rioolwater niet
om te baden, te zwemmen of er de
groente in te wassen. We hebben
daar dan ook te doen met een bevolking
met een hoog educatiepeil
en goede voorlichting. Waar dat
niet het geval is, kunnen problemen
ontstaan; in het noorden van Japan
heb ik kinderen wel zien zwemmen
in een zwaar vervuilde rivier waar
riolen op uitkwamen, maar dat was
in een achterbuurt. In India of Indonesië
is de combinatie van open
riolen en besmette riviertjes een
bron van veel ziektelast en ook de
westerse toerist zonder prik loopt er
gemakkelijk hepatitis A op. In 1975
kende overigens ook de Portugese
stad Oporto nog een grote epidemie
van hepatitis A onder badgasten
in Foz, bij de monding van de
Douro.
In het westen van Nederland was
tijdens de laatste maanden van
de Tweede Wereldoorlog op veel
plaatsen geen schoon water meer.
Maar dankzij voorlichting aan een
goedgeschoolde bevolking konden
de gevolgen beperkt worden. Zo instrueerden
de gezondheidsautoriteiten
in Amsterdam de bevolking om
water buiten in teilen aan zonlicht
bloot te stellen. De UV-straling
reduceerde de kiemgetallen van o.a.
tyfusbacteriën aanmerkelijk.
Een bijzondere besmetting betreft
de waterbacterie Aeromonas. Die
blijkt bij heel wat waterliefhebbers
- surfers, vissers, zwemmers - ingewandsstoornissen
met diarree te
kunnen veroorzaken. Hoewel de
meer dramatische vormen daarvan
vooral optreden door een bepaalde
ondersoort die voornamelijk ouderen
en wel speciaal gepredisponeerde
mensen treft.
Kinderbadjes
Een bijzondere categorie van stedelijk
water betreft de zwemparadijsjes
voor onse jongste kroost in
de parken. In een land waar aan
de zwembaden en buitenbaden
de hoogste eisen worden gesteld,
ontspringen de bassins in de parken
vaak die dans. En al wordt het
water dagelijks ververst en soms ook
af en toe gechloreerd, aan het einde
van een hete zomerdag is het bacteriologische
resultaat van bemonstering
niet mis. Hier is een dilemma.
Want we willen de kinderen, en ons
zelf, het plezier niet onthouden.
Misschien moeten we er maar in
berusten dat we in een hyper-gereguleerd
land ook bij maximale inspanning
toch tot een suboptimaal
resultaat komen. Uitendelijk zijn
calamiteiten tot nu toe uitgebleven.
68
contactblad van de
stichting net werk voor de
1072-1073
geschiedenis van hygiëne en milieu
redactie: myriam d a r u
webversie: jan van den n o o r t
12
13
En dan nog
Tenslotte nog een paar zaken. Botulisme
is een ziekte van waterdieren
en -vogels die besmet worden
door Clostridium botulinum van
de typen B of E in geëutrofieerd
zuurstofarm water. Het is niet waarschijnlijk
dat mensen in groen slijmerig
water gaan zwemmen nabij
met de buik omhoog drijvende vissen
en vogelkadavers. Dat is namelijk
naast het eten van die kadavers
de enige mogelijkheid om zelf door
het botulinegif aangetast te worden.
Tot nu toe is geen dergelijk geval
bekend.
Een laatste zaak betreft een samenspel
van eenden, slakken, mensen
en de platworm schistosoma (een
verwant van de verwekker van
bilharzia). De eieren worden uitgescheiden
door de eend, worden tot
larf en zoeken een goed heenkomen
in een waterslak. Daar groeien
ze uit en worden in het water tot
cercariae die onze huid aantasten
en hevige jeuk veroorzaken (zwembadjeuk).
Heftige antistofvorming
zorgt ervoor dat we individueel na
enige tijd over dat probleem heen
zijn. Ook hier is de omgang met
water, bijvoorbeeld in een wadi, van
doorslaggevend belang voor overlast
of niet.
Literatuurlijst
Bol P., Algemene hygiëne en epidemiologie.
Collegedictaat voor
studenten Gezondheidstechniek,
Faculteit Civiele Techniek, Technische
Universiteit Delft. Delft: Technische
Universiteit, 3e druk 1998.
Bol P., Voorkomen is beter dan
genezen. Waterkwaliteit, een zaak
van leven en dood. In: Kosten of
kwaliteit (red. JC van Dijk, JQJC
Verberk). Delft: TU Delft, 2000.
Kuijper EJ, Bol P, Peeters MF, Steigerwalt
AG, Zanen HC, Brenner
DJ. Clinical and epidemiologic
aspects of Aeromonas DNA hybridization
groups isolated from human
feces. J Clin Microbiol 1989;
27: 1531-7.
Leenen EJTM., Gezondheidsklachten
in verband met recreatie
in oppervlaktewater in de zomer
van 1999. Infectieziekten Bulletin
2000; 11: 133-5.
Takken W, Kager PA, Kaay HJ van
der, Terugkeer van endemische malaria
in Nederland uiterst onwaarschijnlijk.
Nederl Tijdschr Geneesk
1999; 143: 836-8.
Tomes N., The gospel of germs.
Men, women, and the microbe in
American life. Cambridge: Harvard
University Press, 1998.
11/12
Net Werk 68 - februari 2001
12/13