Net Werk voor de Geschiedenis van Hygiene en Milieu, 1999-2001 ...

20
21
ronmental history om de milieubeweging
tot gids te zijn en er voor te
zorgen dat ze hun verleden niet zullen
vergeten en daar van leren. In
feite ziet Worster geschiedenis van
wat de Amerikanen environmentalism
noemen, als belangrijkste tak
van de milieugeschiedenis.
Andere panelleden waren echter van
mening dat Worster milieugeschiedenis
te nauw definieert en dat het
een praktische kant heeft die wordt
ingebracht door de natuurwetenschappen.
Milieuwetenschapper
Nancy Langston was van mening
dat milieuhistorici politici, beleidsmakers
en anderen veel te bieden
hebben door hen te wijzen op het
belang van de relatie tussen de mens
en zijn omgeving in het verleden en
de gevolgen van deze relaties voor
het heden en de toekomst. Zij wees
ook op het educatieve belang van
milieugeschiedenis en de rol die
het kan spelen in de ontwikkeling
van een milieubewustzijn onder het
grote publiek.
Het derde panellid, biologe Patricia
Limerick, sloot zich volledig bij
Langston’s mening aan maar voegde
daar aan toe dat het kweken van een
milieubewustzijn niet voldoende is
en dat het bedrijfsleven en politici
direct benaderd moeten worden. Zij
moeten volgens Limerick met de
neus op de feiten worden gedrukt
om hen te laten zien wat de samenleving
en het bedrijfsleven hebben
gedaan met het milieu in het verleden
en hoe we negatieve effecten
in de toekomst kunnen vermijden.
Dat is in mijn opinie een heel goed
streven maar voor milieu filosofe
Val Plumwood was dit allemaal wat
te theoretisch. Zij waarschuwde dat
als milieugeschiedenis geen duidelijk
omlijnd programma formuleert
die de diverse disciplines verbindt,
het gedoemd is te vervallen tot een
vaag academisch vakgebied in de
marge dat weinig praktische waarde
heeft. Dit was, volgens Plumwood,
ook gebeurd met milieufilosofie
toen het opkwam tijdens de jaren
zeventig.
Van deze doemtijding was in Durham
echter weinig te merken. Alle
mensen die ik in Durham ontmoet
heb, hoe verschillend hun achtergrond
ook was, hadden een ding
gemeen: hun enthousiasme voor
milieugeschiedenis. Deze indruk
werd nog verder versterkt door de
vele baanbrekende papers die werden
gepresenteerd en de intellectuele
uitwisseling die plaatsvond in
gangen van het congrescentrum,
de omringende bars en restaurants.
Een domper voor een aantal
Europese deelnemers was het feit
dat de programmacommissie twee
‘Europese’ sessies op het zelfde
tijdstip hadden gepland. Dat was
wellicht de enige wanklank in het
programma, een schoonheidsfout
die de organisatoren beloofden
volgend jaar in Denver niet te herhalen.
69
contactblad van de
stichting net werk voor de
1126-1127
geschiedenis van hygiëne en milieu
redactie: myriam d a r u
webversie: jan van den n o o r t
21
22
Exotische planten en dieren
De laatste bijeenkomst in Italië
was een workshop met de titel The
native, naturalised and exotic: plants
and animals in European history.
De locatie van de workshop was
het European University Institute
gesitueerd in de heuvels boven Florence.
Het weer was nu niet echt
wat je verwacht in Florence tijdens
de tweede helft van april maar dat
weerhield 25 milieuhistorici uit
verschillende delen van de wereld er
niet van om naar Toscane te reizen.
De workshop belichtte de rol van
geïntroduceerde planten en dieren
op de Europese geschiedenis, hun
invloed op het landschap en de
veranderingen die dit met zich meebracht.
Het voordeel van een kleine
workshop is dat de deelnemers alle
presentaties kunnen bijwonen en de
informele atmosfeer van de bijeenkomst
stimuleerde het debat.
Het lijkt er op dat alien species zich
tot een ander belangrijk thema binnen
de milieugeschiedenis aan het
ontwikkelen is. Een breed scala aan
wetenschappers, onder meer historici,
geografen, biologen, ecologen,
landschapsarchitecten en botanici
zijn betrokken bij het debat en de
papers in Florence waren hier een
afspiegeling van. Onder de presentaties
die de meeste indruk op mij
hebben gemaakt was die van historicus
Donald Hughes. Hij opende
de workshop met een paper dat een
overzicht bood van de consumptie
van exotische dieren door het Romeinse
Rijk. Hij beschreef in een
elegant paper het economische en
culturele belang van de handel in
exotische dieren voor evenementen
in Romeinse amfitheaters. Ook liet
hij zien wat de negatieve effecten
van deze handel waren op dierenpopulaties
rond de Middellandse Zee.
Een aantal papers behandelde de effecten
van biologische uitwisseling
tussen de verschillende werelddelen
door tussenkomst van de mens.
Historicus John Clarke van de
Universiteit van St. Andrews presenteerde
een paper over de angst
voor de Colorado kever in Europa
en hoe de Britse autoriteiten hebben
getracht dit insect buiten de
deur te houden. De paper had een
extra actuele waarde met de monden
klauwzeer in het achterhoofd.
Maar ook de mogelijke gevaren van
de verdeling tussen uitheems en inheems
kwamen aan de orde. Claudia
Cassatella, een landschapsarchitecte
verbonden aan de Universiteit
van Florence, verklaarde in haar
paper dat de predikaten inheems en
uitheems iets zeggen over identiteit.
Geograaf Kenn Olwig voegde hier
aan toe dat dit argument kan leiden
tot gevaarlijke vormen van nationalisme.
Tijdens een groot deel van de workshop
concentreerde het debat zich
op de vraag wat een uitheemse soort
eigenlijk is. De meest gebruikte
definitie is gekoppeld aan een tijd,
20/21
Net Werk 69 - oktober 2001
21/22