edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK
edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK
edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
olarak görülebilir. Kaynak metin, öncelikle filmsel metnin, yani senaryonun<br />
oluşturulmasına yardımcı olacak ipuçlarını <strong>ve</strong>rir, bunlar eksiltilir, genişletilir ya da<br />
dönüşüme uğratılır. Uyarlamanın ilk <strong>ve</strong> en önemli basamağı böylece aşılmış olur.<br />
Romandan yapılan film uyarlamaları, bu dönüşümleri, farklı bir ortamın, sinemanın,<br />
önceden uzlaşılmış protokolüne göre yapar. Bu iki metin arasında mümkün olan<br />
değişimler; stüdyo teknikleri, ideolojik moda, politik zorlamalar, otoriter<br />
yönetmenlerin tutkuları, karizmatik yıldızlar, ekonomik avantajlar <strong>ve</strong> dezavantajlar<br />
ile teknolojinin imkânları çerçe<strong>ve</strong>sinde gerçekleştirilir. 81<br />
Romandan filme uyarlama sürecinde ele alınması gereken ilk husus, özgün<br />
esere olan bağlılıktır. Burada ortaya iyi bir çalışma çıkabilmesi için öncelikli <strong>ve</strong> de<br />
temel unsur sinemacıda esere karşı olması gereken samimi ilgidir. Dış faktörler işin<br />
içine henüz girmeden sinemacının salt esere hayranlık duyması onun çalışmasındaki<br />
motivasyon açısından önemlidir. Birçok sinemacı ticari unsurlar <strong>ve</strong> de popülaritenin<br />
cazibesi uğruna hiçbir zaman ilgi duymayacakları türleri uyarlamışlar <strong>ve</strong> ortaya<br />
sinemasal açıdan belki başarılı ancak amatör ruhun eksik olduğu yapıtlar çıkmıştır.<br />
Bunun yanında sinemacının özgün eseri iyi tanıması gerekmektedir. İlk<br />
okuma, eser hakkında genel bir bilgi <strong>ve</strong>rirken, daha sonraki okumalar daha özel<br />
ayrıntıların ortaya çıkmasını sağlayacaktır. Bazı sinemacılar, ilk okumadan sonra<br />
bilinçaltının malzemeyi özümlemesi için bir süre eseri ellerine almazlar. Sadece<br />
edindikleri bazı özel izlenimleri not ederler. Ayrıntılı bir özümleme için, daha sonra<br />
tekrar okurlar. 82<br />
Uyarlama esnasında sinemacı için bir takım karar süreçleri vardır; birkaç yüz<br />
sayfalık roman doksan ya da yüz elli dakikalık bir filme nasıl sığdırılır? Karakterler<br />
<strong>ve</strong> sahneler nasıl görselleştirilir? Edebi zaman <strong>ve</strong> mekân sinemaya uygun biçimde<br />
nasıl düzenlenir? Zihinden geçen düşünceler nasıl dışsallaştırılır <strong>ve</strong> insan<br />
ilişkilerindeki karmaşıklık diyalog <strong>ve</strong> aksiyon aracılığıyla nasıl dramatize e<strong>dili</strong>r?<br />
İzleyicinin katılımım sürdürmek için anlatıdaki gerilim <strong>ve</strong> duraklamalar en etkili<br />
81 Robert Stam "Beyond Fidelity: The Dialogics of Adaptation" New Jersey, 2000, s.68.<br />
82 Zeynep Çetin, 1999. s.112.<br />
46
Change language