edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK

2.6.5. İzleyicilerin Beklentileri
Uyarlama filmlerin genel olarak izleyicilerinin ilgili romanın okuyucuları
olduğu göz önüne alındığında, o çok sevilen romanın film uyarlaması izlendiğinde,
izleyicilerin filmden zevk almasını ters yönde etkileyen birçok sorun ortaya
çıkabilmektedir. Birincisi, romandan edinilen yaşantının kendisi, bireysel ve de
yaratıcı bir süreçtir. Romandaki bazı etkileyici diyalog parçaları ve güçlü görsel
imgeler, hafizalarda çok canlı bir biçimde yer edinir. Hiç kimse, bir romanı okurken
gözünün önünde canlanan kişiden ve sahnelerden çok, kitabın kendisini gördüğünü
ya da biçimi kafasında kurmaya çalıştığını ileri süremez. Tersine, kitabın sanatsal bir
nesne olduğu ve onun yaşamın bir parçası olarak görülmesi gerektiğini unutmaya
olan yatkınlık daha fazladır; etkili bir sahne ya da parlak bir roman kişisi gibi
kitaptan en çok hoşa giden öğelere biçim verilir, onlar nesnelleştirilir. 128 Bu gibi
şeyler okurun zihninde biçimlenir; orada yeniden yaratılır ve istendiği zaman dönüp
bakılmak üzere saklanır. Kuşkusuz bir bakıma onlar da sanat yapılarıdır ama yazarın
bize sunduğu kitap değillerdir. 129
Örnek vermek gerekirse Tolstoy’un ölümsüz eseri neredeyse 2500 sayfa tutan
Savaş ve Barış’ının bir aktarım olarak görülebilecek Bondarchuk uyarlaması ele
alınabilir. Günümüzde bir çok otoriteye göre gelmiş geçmiş en başarılı roman
sayılan bu tarihsel hadiselerle dolu epik eserin gösterimi izleyici beklentileri
açısından önemli bir eşiktir. Çünkü bu uyarlamanın yazarı Tolstoy’dur. Tolstoy
kendi roman kişilerini öylesine güçlü yaratmıştı ki, bunlar okurların gözünde adeta
canlı bir hal almıştı. Romanı okuyan herkes, kendi hayalinde bir Nataşa Rostova, bir
Pier Bezuhov, bir Andrey Bolkonski yaratmıştı. İşte sinemada canlandırılan bu
kişilerle, Tolstoy'un yarattığı roman kişileri arasında küçücük bir fark bulan
izleyiciler, hemen tepkilerini dile getirmişlerdir. Onların başlıca tepkisi, bu tiplerin
roman kişilerine uyup uymamalarında düğümlenmekteydi. Örneğin, "Piyer Bezuhov,
128 Zeynep Çetin, 1999 s.271.
129 Percy Lubbock, “Roman Yazma Sanatı “, (Çev. Sevda Çalışkan, Birtane Karanakçı), Çeviri Dergisi, Haziran
1987, sayı: 1, s. 131.
68