edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK

sorgulanabilir. Sadakat eleştirilerine karşı görüş olarak, uyarlamanın otomatik olarak
orijinal eserden farklı olduğu savunulabilir. Çünkü, romanın ve sinemanın okura ve
izleyiciye ulaşmada kullandığı araçlar birbirinden farklıdır.
“Batı Toplumları’nda Roman ve Sinema İlişkileri” isimli makalesinde Cemal
Aykın; sadık bir uyarlamanın yazınsal bildiriye, öze ve biçime uygun yorum ve
katkılarla sinema estetiği boyutlarını sağlaması gerektiğini belirtir. Cemal Aykın’a
göre edebi uyarlamada sinema anlatımının yaratacağı boşlukların, kişi, nesnel çevre,
olay öğelerinin birbirinin varlığına bağlı bütünlenişlerini sağlayacak görüntü,
konuşma, gürültü ve müzikle, hareket ve ruhsal tasvir öğelerinin dolduracağı
yönündedir. 123
Sinema dilini iyi kullanan, aynı zamanda uyarladağı esere saygı ve sadakat
gösteren sinemacıların çalışmalarında daha ziyade eski adıyla Sovyet Okulu’nun ön
planda olduğunu görmekteyiz. Rus sinemacıların yaptığı çalışmalarda, olayın geçtiği
çevre ve çağ çok iyi incelenir, gerekli dekor ve kıyafetler en ince ayrıntısına kadar
araştırılıp en iyi biçimde araştırılır ve esere derin bir saygı ve bağlılık gösterilir. 124
Bu konuda örnek vernek gerekirse Amerikan yapımı bir Karamazov
Kardeşler’i, Savaş ve Barış’ı, Anna Karenina’yı, aynı konuları işleyen Sovyet
yapımlarıyla yan yana getirdiğimizde hemen görülür ki birinde eserin kişileri
sorumsuzca değiştirilir, olay geçtiği yerle ilgisiz bir dekorda canlandırılır, konu
budanıp yalnızca belli bir bölüm öne çıkarılır. Örnek vermek gerekirse hikayede
geçen bir çok unsurdan birisi olan aşkın verilmesi gibi. Diğerinde ise esere satır satır
uyulur, nerdeyse bir sözcük bile atılmaz, konuşmalar nasılsa öyle bırakılır.
Bondarçuk’un Savaş ve Barış’ında olduğu gibi filmin 6 saatlik bir uzunlukta olması
bile göze alınır. Sinema kendine özgü kuralları olan bir sanat dalıdır, bu noktada,
romana çok az ödün verir, çoğu kez buna yanaşmaz bile. Romanın, sinema tarihinde
dilediğince bir ödünü sinemadan alması, ilk kez Bondarçuk'un arkasında koskoca
devlet olanakları ile Tolstoy'un Savaş ve Barış’ını sayfa sayfa çekmesiyle
123 Cemal Aykın, 1983, s.495.
124 Kemal Özer, “Sinema Edebiyat İlişkisi”, Yedinci Sanat Dergisi, Mayıs 1973 s.12.
66