edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK

Roman sinema ve televizyona uyarlanırken senaryolaştırma sürecinde çeşitli
problemler ortaya çıkar. Bir çok roman, yazarın tepkisine rağmen ticari kaygılarla,
televizyon uyarlamalarında reyting endişesi ile, sansüre ya da kamuoyunun
beğenisine uysun diye yapılan akıl almaz eklemelerle ya da çıkarmalarla
ucuzlatılmış, içerikleri saptırılmıştır. 108
Merhum şair Attilla İlhan da 1996 yılında Varlık Dergisi’nde yaptığı bir
söyleşide edebiyatın asıl biriminin söz, sinemanın ise görüntü olduğunu belirtmiş,
bu yüzden de tamamıyla bir uyarlamanın söz konusu olamayacağından bahsetmiştir.
Ona göre; sinema romandan entrikayı alabilir, hikayeyi alabilir ancak geri kalanını
tipler ve atmosferi atlamadan kendisi yapar. 109
Senaryolaştırma sürecinde ortaya çıkan bir diğer sorun da üslup farkıdır.
Edebiyat metninin tek başına bir senaryo olarak algılanması belirgin üsluba sahip
yazarlar açısından sorun oluşturur. 110 Yazarın eseri sinemaya aktarılırken üslup
kaçınılmaz biçimde yok olacaktır. Çünkü burada yönetmenin üslubu da devreye
girmektedir. Hasan Bülent Kahraman’a göre; sinema konunun değil yönetmenin
üzerine kurulur. Senaryo, yönetmenin çalışabilmesi için gerekli olan çerçevenin
sınırlarını çizer.Ancak o sınırın içerisinde kalarak kendisini özgür hissetmek
suretiyle hareket eden kişi senarist deği doğrudan doğruya yönetmendir. 111
Eser-senaryo değişikliğindeki önemli bir diğer husus edebiyatçılıktan gelen
senaryocunun farklı bir kişi, yönetmenin farklı bir kişi olmasıdır.Ancak senaryo
yazarıyla edebiyatçı aynı kişi olursa, sinema ile edebiyat arasında biraz daha organik
bir bütünlük söz konusu olmaktadır. 112
108
Yavuzer Çetinkaya, “Romandan Filme Basitleştirme mi?” Milliyet Sanat Dergisi, 1983 s.11.
109
Attila İlhan, Varlık Dergisi,1996, s.19.
110
J.B.Bullen, İs Hardy a Cinematic Novelist? The Problem Of Adabtation, Modern Humanities
Research Association, 1990 s.49
111
Hasan Bülent Kahraman, “Sinemayı Edebiyatçı Değil, Yönetmen Belirler” Sanat Olayı, Mart 1985
Sayı: 34 s.68.
112 a.g.m., s.68.
61