edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK

dilinden sinema diline çevrilir, yani eldeki malzemeye görüntü olarak karşılıklar
aranır. 101
Yeni Şafak Gazetesi yazarı Ali Murat Güven’e göre edebi eserden meydana
getirilen bir sinema veya televizyon yapıtına uyarlama yerine esinlenme demek daha
doğru bir yaklaşımdır. Ona göre sinema ve edebiyat birbirinden tamamen farklı iki
sanat dalıdır:
“Romanlardan yapılan film uyarlamalarının başarısı ya da daha ziyade başarısızlığı
gerek sinema yazarları gerekse sinemaseverler arasında öteden beri sıklıkla tartışılan
bir konudur. Beyazperdeye her ne zaman bu tartışmanın kapsamına giren bir örnek
uğrasa, kaynak kitabı da okumuş olan sinemaseverler çoğu kez ağızlarında yavan bir
tat eşliğinde terk ediyorlar sinemaları. Bu da son derece doğal bir durum aslında; çünkü
sinemada edebiyat uyarlamaları elmadan armut üretmeye çalışmaktan farksız bir şey
değildir.” 102
Ali Murat Güven esinlenme yoluyla senaryo yazarının da hareket alanının
genişleyeceğinden bahsetmektedir:
“Doğrusu ya, ben kendi adıma, senaristlerin özgün kaynağın biçimsel özelliklerini
koruma çabasıyla kendilerini çok da fazla yıpratmadan yaptıkları ve yapacakları
özgürlükçü esinlemelere çok daha fazla prim veriyorum.Çünkü her ne yaparsanız yapın
kitabın tılsımı tam olarak tutmayacaktır.Kendinizi helak da etseniz Victor Hugo’nun
Sefiller’de Müfettiş Javert’e, Jean Valjean’a, Cozette’e ilişkin sayfalarca süren o
muazzam tasvirlerinin, aşkın kişilik analizlerinin hakkını aynı düzeyde bir görsel dille
vermeniz çok zor. Sinemanın kendine özgü görsel-işitsel lezzetini ve ayrıcalığını ortaya
koyabileceği alanlar daha başkadır. Romancının satırlarının sinemasal kodlarını birebir
çözmeye çalışmak, böylesine beyhude bir çabaya girişmek yerine, aynı insanlık
durumlarını karma bir sanat aracı olan sinemanın kendine özgü diliyle daha farklı bir
formda ve özden uzaklaşmaksızın yeniden hikaye edebilirsiniz ki böylesi yaklaşımlar
da sinema jenerikleri terminolojisinde “esinlenme” (inspired by... ) fiiliyle
karşılanıyor.” 103
İyi bir uyarlama için filmin edebi özelliklerinden sıyrılmasının mümkün
olduğunca gerektiğini öne sürer Tarkovsky. Ona göre bir senaryoda, edebiyat ya da
düzyazı olma iddiasını taşıyan en ufak bir nokta bile filmin oluşturulma süreci içinde
101 George Bluestone, Novel Into Films, Berkeley V.C.Press, 1961, s. 63.
102 Ali Murat Güven, Star Kitap, 8 Mayıs 2010, s.8.
103 a.g.e., s.8
59