edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK

2.6. Uyarlamada Değişen Anlatım Dili
Uyarlama süreci oldukça karmaşık, zor seçimleri içermesine ve titiz bir
çalışma gerektirmesine rağmen, ortaya çıkan ürünlere getirilen eleştiriler çoğunlukla
sanatsal bütünlüklerine değil, kaynak aldıkları metne sadık kalıp kalmadıkları
üzerine odaklanmıştır. Bu konudaki yorumlar daha çok değişmez bir şekilde filmde
neyin olduğuna değil, neyin çıkarıldığı ya da neyin değiştirildiğine yönelik yapılır.
Anlatımda ortaya çıkna değişiklikler şu şekilde ortaya konabilir:
2.6.1. Uyarlama Bağlamında Esinlenme - Aktarım Farkı
Bir roman filme nasıl geçirilmelidir? Doğrudan doğruya mı aktarılmalıdır?
Sovyet Sineması’nda bu yola sıkça başvurulduğu bilinmektedir. Ya da özellikle
Hollywood sinemasının yaptığı gibi romandan çok özgürce esinlenip bir film ortaya
çıkarmak. Elbette ki bu iki yolla da yapılan filmler başarısız denemez.Aslında bu
gibi soruların yanıtları öncelikle üzerinde durulan romanın özünde ve biçiminde
yatmaktadır. 99
Esinlenme aktarım farkına en güzel örneklerinden birisi Ayhan Önal’ın
yönetmenliğini yaptığı Reşat Nuri Güntekin’in Yaprak Dökümü romanıdır.
Hatırlanacağı gibi Yaprak Dökümü’nün yönetmeni Ayhan Önal, aynı diziyi 1987’de
TRT için çekmişti. Dizi 8 bölüm sürmesine rağmen oldukça büyük ses getirmişti.
Dizinin şimdiki versiyonu ise çok sevildi. Önal dizinin bu versiyonunun yeni bir
seyirci kitlesi yarattığını söylemiş, kız, erkek, anne kız ve anne oğul ilişkisiyle
Yaprak Dökümü’nde tüm izleyicilerinde kendi hayatlarından birşeyler bulduğunu
belirtmiştir.
Önal’a göre 1987’de TRT’ye yapılan Yaprak Dökümü Reşat Nuri’nin
romanına birebir uygun bir dönem dizisiydi.Yani uyarlamadan ziyade romanın bire
bir aktarımı şeklindeydi. Gerek kostüm gerekse mekan olarak dizi roman ile uyum
99 Mahmut T. Öngören, “Romandan Yapılan Filmlerde Karşılaşılan Yetersizlikler ve Güçlükler”,
Milliyet Sanat Dergisi, Ağustos 1983 Yeni Dizi 77/1 s.7.
57