edebiyat eserlerinin tv'ye uyarlanması ve değişen anlatım dili - RTÜK

tamamen okuyucuya daha doğrusu hayranlarına aittir. Bu tarz edebi başyapıtların
uyarlanması özellikle yönetmenler açısından beraberinde çok büyük sorumluluklar
getirmektedir. Savaş ve Barış ya da Yüzüklerin Efendisi gibi filmlerin
yönetmenlerini ilgilendiren temel hususlar hem romanlardaki küçük ayrıntıları
kaçırmadan bunları filme aktarmak, hem de bir bütün olarak Tolstoy ve Tolkien gibi
yazarların bu büyük eserlerini sinemada uyarlamaktır. Sonuç olarak romanın en
anlamlı, en çarpıcı bölümlerini ve de belki de ancak en sadık okuyucu tarafından
saptanabilecek küçük ayrıntıları sinemaya aktarmaya çalışan yönetmenin, bunda
başarı sağladığı söylenebilir.
Okuma bir anlamda, yazara ait fikirlerin düşsel düzeyde gerçekleştirilmesidir.
Her okur kendi kişisel sahneye koyma işlemini gerçekleştirmekte; böylece herkesin
kendi Gandalf’ı kendi Frodo’su kendi Piyer’i olmaktadır. Bir başyapıtın sinemaya
uyarlanmasının getirdiği kolektif memnuniyetin ya da düş kırıklığının kökeninde,
yönetmene ait zayıflıklar ve boyun eğmek durumunda kaldığı koşulların ya da
sinema dilini mükemmel bir biçimde kullanım eseri onun potasında eritme
başarısının yanısıra, herkesin şeyleri farklı bir biçimde yeniden canlandırmasının da
bulunduğu söylenebilir. 133
Bu hususlarala birlikte, edebiyat uyarlamalarında rahatsızlık verici gibi
görünen bir diğer konu, “gişe garantisi” anlayışıdır. “Edebi uyarlamalar, reklam
masrafı olmaksızın çantada keklik gişe hasılatıdır” görüşü, yapımcıların yanı sıra, bir
anlamda, seyircilerden de kaynaklanmaktadır. Orjinal eserin kötü yorumlandığından,
veya eksikliklerden her ne kadar şikayetçi olsalar da, roman okuyucuları
hayallerindeki karakterlerin nasıl can bulduğunu görmek ve yönetmeninkiyle
karşılaştırma yapabilmek için uyarlama filmlerden vazgeçemezler. 134 Bu, bilinçli
seyirci kitlesine bir de, 500 sayfalık bir romanı okumaya zaman ayırmaktansa, iki
saatlik bir seyirlikle “okumuş kadar olmak” tercihinde bulunan, daha geniş kitleler
eklenince, roman uyarlamalarının her daim gözde olmasına şaşırmamak gerekir.
133
Jean Mitry, Sinema Estetiği ve Psikolojisi (Çev. Oğuz Adanır) Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel
Sanatlar Fakültesi, İzmir 1989, s.34
134
Brian Mc Farlane, Novel To Film: An Introduction To The Thoery of Adapataion, Oxford
University 1996, s. 7- 8.
70