KAZı SONUÇLARI - Kültür ve Turizm Bakanlığı

laşması Zagros ve Kafkas Dağları'nın oluşmasına neden olmuştur. Son olarak AkdenizGeç Miyosen'de 6 myö kurumuştur (Conroy 1990).Orta Miyosen'de, Atro-Arabistan plağının Avrasya'ya çarpmasını izleyen süreçte,Arabistan vasıtasıyla Afrika ile Avrasya arasında bir kara köprüsü kurulmuştur. Buda Afrika memelilerinin Avrasya'ya yayılmalarını sağlarruştır. Bu dönemde Avrasya'dahominoidıer ilk kez ortaya çıkmışlardır. Fosil kayıtlardan anlaşıldığı kadarıyla, bu periyotta,açık alaniı ormanlık araziler oluşmaya başlamıştır. Yaklaşık 15-8 myö Tethys geriçekilmeye başlayarak Akdeniz, Karadeniz ve Hazar Denizi'ni oluşturmuştur ve açıkalanlar genişlemiştir. Tektonizma nedeniyle coğrafyada ve ekolojide meydana gelen budeğişimler doğalolarak hominoidıerin habitatlarını da etkilemiş ve bu canlıların yaşamalanlarının küçülmesine neden olmuştur. 7-8 myö, Güneydoğu Asya'nın tropikal ve yarıtropikal iklim koşullarında yaşamını sürdüren hominoidıer dışında, Avrasya'da hominoidlererastlanmaz (Conroy 1990).Primatları da kapsayan Afrika memelilerinin Asya'ya yayılımı, tektonizma ve denizseviyesinde meydana gelen değişimlere göre şekillenmiştir. Göç, muhtemelen Afrika,Suudi Arabistan ve Iran/Irak arasında oluşan kara köprüsü üzerinden GüneybatıAsya'ya doğru gerçekleşmiştir. Anadolu, Afrika ve Avrasya arasında bir geçiş bölgesiolarak, hominoid evrimi açısından son derece önemlidir. TürklYe'de bulunan Orta veGeç Miyosen hominoidıerine ait fosiller, bize hominoidıerin Afrika'dan Avrasya'ya yayılmalarıve daha sonra tekrar güneye çekilmeleri konusunda önemli ipuçları sağlamaktadır.Türkiye'de şimdiye kadar bilinen hominoidfosillerinden biri, 1974 yılında M.T.A.paleontologlarından ıbrahim Tekkaya başkanlığında gerçekleştirilen ve 1~89-1998 yıllarındaProf. Dr. E. Güleç tarafından yapılan kazılar Ankara Ili, Kalecik Ilçesi, Çandıromurgalı fosil yatağında bulunmuştur. Griphopithecus alpani olarak isimlendirilen bufosilArta Miyosen Döneme tarihlendirilmiştir(14 milyon yıl öncesi) (Tekkaya, 1974; Güleç,1989-1998).ikinci hominoid fosili Bursa ili Mustafa Kemal Paşa ilçesi Paşalar lokalitesinde1977 yılında Andrews ve Tobien tarafından bulunmuştur. Çandır fosili ile aynı genus vetür içerisinde sınıflandırılan bu fosil (Griphopithecus alpani) de Orta Miyosen Döneme(15 milyon yıl öncesine) tarihlendirilmiştir. Paşalar'da 1984 yılında Prof. Dr. Alpagutbaşkanlığında yeniden başlayan kazı çalışmaları halen devam etmektedir.Hominoid fosillerinin ele geçirildiği üçüncü lokalite, Ankara ili Kazan ilçesi'ndeyer alan Sinaptepe lokalitesidir. Bu lokalitede ilk primat fosili 1965 yılında Prof. Dr. FikretOzansoy tarafından bulunmuştur. Halen kazı çalışmaları Anadolu Medeniyetler Müzesive Ankara Universitesi işbirliği ile devam etmektedir (Alpagut ve ark. 1996), GeçMiyosen Döneme tarihlendirilen (9.9 milyon yıl) fosil buluntu Ankarapithecus metai olarakisimlendirilmiştir.Türkiye'de ilk primat fosillerinin bulunmasından 35 yıl sonra Çorakyerler'den bilinenlerdenfarklı yeni bir hominoid genusunun elde edilmesi ile bilinen primat lokalitesisayısı dörde çıkmıştır. Çorakyerler'den ilk olarak ekibimiz tarafından bulunan homirıoid,Anadolu'da bilinenlerden oldukça farklı bir morfoloji sergilemektedir. Bu fosilin tanımlanmasındansonra Türkiye'nin dünya primat evrimindeki konumu yeniden değerlendirilecektir.Çorakyerler omurgalı fosil lokalitesinden ele geçirilen diğer fauna topluluğu arasındagazella ve paleoreas gibi ungulatların bulunması, bu yörenin açık arazi ve otlakbir alan olduğunun göstergesidir. Buranın paleoekolojik koşulları da göz önünde bulundurulduğunda,ilk analizlere göre Avrasya'da bilinen çoğu Geç Miyosen hominoid lokalitelerindendaha genç bir lokalite olduğu anlaşılmaktadır. Ele geçirilen buluntunun morfolojiközellikleri, lokalitenin yaşı ve ortamın paleoekolojik özellikleri dikkate alındığında,Çorakyerler fosilinin Avrasya Geç Miyosen hominoidıeri ile Afrika Erken Mio-Pliosenhominoidıeri arasında yer alması gerektiği düşünülebilir. Çorakyerler fosil lokalitesindeele geçirilen bu buluntu Doğu Akdeniz ve Doğu Afrika hominoidıerinin evrimi ve300